Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

statuas Ap

  • 1 statuo

    stătŭo, ui, utum, 3, v. a. [statum, sup. of sto], to cause to stand (cf.: colloco, pono).
    I.
    Corporeally.
    A.
    To cause to stand, set up, set, station, fix in an upright position.
    1.
    To set up, set in the ground, erect:

    ibi arbores pedicino in lapide statuito,

    Cato, R. R. 18:

    inter parietes arbores ubi statues,

    id. ib.:

    stipites statuito,

    id. ib.:

    palis statutis crebris,

    Varr. R. R. 1, 14 init.:

    pedamenta jacentia statuenda,

    are to be raised, Col. 4, 26:

    pedamentum inter duas vitis,

    Plin. 17, 22, 21, § 194:

    hic statui volo primum aquilam,

    the standard of the troops, Plaut. Pers. 5, 1, 7:

    signifer, statue signum,

    plant the ensign, Liv. 5, 55, 1; Val. Max. 1, 5, 1.—
    2.
    To plant (rare):

    eodem modo vineam statuito, alligato, flexatoque uti fuerit,

    Plin. 17, 22, 35, § 198:

    agro qui statuit meo Te, triste lignum (i. e. arborem),

    Hor. C. 2, 13, 10.—
    3.
    In gen., to place, set or fix, set up, set forth things or persons.
    a.
    Without specifying the place:

    ollam statuito cum aqua,

    let a jar stand with water, Cato, R. R. 156 (157):

    crateras magnos statuunt, i. e. on the table,

    Verg. A. 1, 724; so,

    crateras laeti statuunt,

    id. ib. 7, 147: haec carina satis probe fundata et bene statuta est, well placed, i. e. so that the hull stands perpendicularly (cf.:

    bene lineatam carinam collocavit, v. 42),

    Plaut. Mil. 3, 3, 44:

    nec quidquam explicare, nec statuere potuerant, nec quod statutum esset, manebat, omnia perscindente vento,

    Liv. 21, 58, 7:

    eo die tabernacula statui passus non est,

    to pitch, Caes. B. C. 1, 81; so, aciem statuere, to draw up an army:

    aciem quam arte statuerat, latius porrigit,

    Sall. J. 52, 6.—
    b.
    With designation of the place by in and abl.; by adv. of place; by ante, apud, ad, circa, super, and acc.; by pro and abl.; by abl. alone (very rare), or by in and acc. (very rare): signa domi pro supellectile statuere, Cato ap. Prisc. 7, 19, 95 (p. 782 P.):

    statuite hic lectulos,

    Plaut. Pers. 5, 1, 7:

    etiamsi in caelo Capitolium statueretur,

    Cic. Or. 3, 46, 180:

    statuitur Sollius in illo gladiatorum convivio... atuitur, ut dico, eques Romanus in Apronii convivio,

    is taken to the banquet, id. Verr. 2, 3, 25, § 61 sq.:

    tabernacula in foro statuere,

    Liv. 39, 46, 3:

    in principiis statuit tabernaculum,

    Nep. Eum. 7, 1:

    in nostris castris tibi tabernaculum statue,

    Curt. 5, 11, 6; 8, 13, 20:

    statui in medium undique conspicuum tabernaculum jussit,

    id. 9, 6, 1:

    (sagittae) longae, nisi prius in terra statuerent arcum, haud satis apte imponuntur,

    id. 8, 14, 19:

    sedes curules sacerdotum Augustalium locis, superque eas querceae coronae statuerentur,

    Tac. A. 2, 83:

    donum deae apud Antium statuitur,

    id. ib. 3, 71:

    pro rigidis calamos columnis,

    Ov. F. 3, 529:

    jamque ratem Scythicis auster statuisset in oris,

    Val. Fl. 3, 653:

    statuere vas in loco frigido,

    Pall. Oct. 22.—Of living beings:

    capite in terram statuerem, Ut cerebro dispergat viam,

    Ter. Ad. 3, 2, 18:

    qui capite ipse sua in statuit vestigia sese (= qui sese ipse capite in sua vestigia statuit),

    i. e. stands on his head, Lucr. 4, 472:

    patrem ejus a mortuis excitasses, statuisses ante oculos,

    Cic. Or. 1, 57, 245:

    captivos vinctos in medio statuit,

    Liv. 21, 42, 1:

    ubi primum equus Curtium in vado statuit,

    id. 1, 13, 5:

    quattuor cohortes in fronte statuit,

    id. 28, 33, 12:

    ante se statuit funditores,

    id. 42, 58, 10:

    puerum ad canendum ante tibicinem cum statuisset,

    id. 7, 2, 9:

    procul in conspectu eum (Philopoemenem) statuerunt,

    id. 39, 49, 11:

    media porta robora legionum, duabus circa portis milites levemque armaturam statuit,

    id. 23, 16, 8:

    bovem ad fanum Dianae et ante aram statuit,

    id. 1, 45, 6:

    cum Calchanta circa aram statuisset,

    Val. Max. 8, 11, ext. 6:

    marium si qui eo loci statuisset,

    id. 3, 1, 2 fin.:

    adulescentes ante Caesarem statuunt,

    Tac. A. 4, 8:

    in fronte statuerat ferratos, in cornibus cohortes,

    id. ib. 3, 45:

    puer quis Ad cyathum statuetur?

    Hor. C. 1, 29, 8:

    tu cum pro vitula statuis dulcem Aulide natam Ante aras,

    id. S. 2, 3, 199:

    et statuam ante aras aurata fronte juvencum,

    Verg. A. 9, 627:

    clara regione profundi Aetheros innumeri statuerunt agmina cygni,

    Stat. Th. 3, 525.—
    4. a.
    Of statues, temples, columns, altars, trophies, etc.; constr. with acc. alone, or acc. of the structure and dat. of the person for whom or in whose honor it is erected:

    siquidem mihi aram et statuam statuis,

    Plaut. As. 3, 3, 122:

    huic statuam statui decet ex auro,

    id. Bacch. 4, 4, 1:

    ne ego aurea pro statua vineam tibi statuam,

    id. Curc. 1, 2, 52:

    eique statuam equestrem in rostris statui placere,

    Cic. Phil. 5, 15, 41; so id. ib. 9, 5, 10; 9, 7, 16; id. Verr. 2, 2, 62, § 151; 2, 2, 20, § 48; so,

    simulacrum alicui statuere,

    Val. Max. 1, 1, 8:

    effigiem,

    Verg. A. 2, 184:

    Mancinus eo habitu sibi statuit quo, etc. (effigiem),

    Plin. 34, 5, 10, § 18:

    simulacrum in curia,

    Tac. A. 14, 12:

    quanam in civitate tempium statueretur,

    id. ib. 4, 55:

    se primos templum urbis Romae statuisse,

    id. ib. 4, 56; so id. ib. 4, 15:

    nec tibi de Pario statuam, Germanice, templum,

    Ov. P. 4, 8, 31:

    templa tibi statuam, tribuam tibi turis honorem,

    id. M. 14, 128:

    super terrae tumulum noluit quid statui nisi columellam,

    Cic. Leg. 2, 26, 66:

    victimas atque aras diis Manibus statuentes,

    Tac. A. 3, 2:

    statuitque aras e cespite,

    Ov. M. 7, 240:

    statuantur arae,

    Sen. Med. 579:

    aeneum statuerunt tropaeum,

    Cic. Inv. 2, 23, 69:

    monumentum,

    id. ib. § 70; so,

    in alio orbe tropaea statuere,

    Curt. 7, 7, 14;

    so,

    Plin. 3, 3, 4, § 18: ut illum di perdant qui primus statuit hic solarium, Plaut. Fragm. ap. Gell. 3, 3, 5:

    princeps Romanis solarium horologium statuisse L. Papirius Cursor proditur,

    Plin. 7, 60, 60, § 213:

    a miliario in capite Romani fori statuto,

    id. 3, 5, 9, § 66:

    carceres eo anno in Circo primum statuti,

    Liv. 8, 20, 1:

    quo molem hanc immanis equi statuere?

    Verg. A. 2, 150:

    multo altiorem statui crucem jussit,

    Suet. Galb. 9:

    obeliscam,

    Plin. 36, 9, 14, § 71:

    at nunc disturba quas statuisti machinas,

    Plaut. Ps. 1, 5, 137:

    incensis operibus quae statuerat,

    Nep. Milt. 7, 4:

    si vallum statuitur procul urbis illecebris,

    Tac. A. 4, 2:

    castra in quinto lapide a Carthagine statuit,

    Just. 22, 6, 9.—
    b.
    Poet. and in post-class. prose (rare):

    aliquem statuere = alicui statuam statuere: inter et Aegidas media statuaris in urbe,

    Ov. H. 2, 67:

    statuarque tumulo hilaris et coronatus,

    my statue will be erected, Tac. Dial. 13; so with two acc.: custodem medio statuit quam vilicus horto, whose statue he placed as protectress, etc., Mart. 3, 68, 9; cf.

    in double sense: nudam te statuet, i. e. nudam faciet (= nudabit fortunis), and statuam tibi nu dam faciet,

    Mart. 4, 28, 8.—
    5.
    Of cities, etc., to establish, found, build (in class. prose usu. condo):

    Agamemnon tres ibi urbes statuit,

    Vell. 1, 1, 2:

    urbem quam statuo vestra est,

    Verg. A. 1, 573:

    urbom praeclaram,

    id. ib. 4, 655:

    Persarum statuit Babylona Semiramis urbem,

    Prop. 3, 11 (4, 10), 21:

    ibi civitatem statuerunt,

    Just. 23, 1; so,

    licentia et impunitas asyla statuendi (= aperiendi),

    Tac. A. 3, 60.—Hence, transf.: carmen statuere = carmen condere, to compose, devise a song:

    nunc volucrum... inexpertum carmen, quod tacita statuere bruma,

    Stat. S. 4, 5, 12.—
    B.
    To cause to stand still, to stop (rare; cf.

    sisto, III. B.): navem extemplo statuimus,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 57:

    et statuit fessos, fessus et ipse, boves,

    Prop. 4 (5), 9, 4:

    famuli hoc modo statuerunt aquas,

    Arn. 1, p. 30: sanguinem, Oct. Hor. 4.—
    C.
    To cause to stand firm, strengthen, support (rare; = stabilire), only transf.: qui rem publicam certo animo adjuverit, statuerit, Att. ap. Cic. Sest. 56, 120 (Trag. Rel. v. 357 Rib.).
    II.
    Trop.
    A.
    To establish, constitute (= constituo).
    1.
    Esp.: exemplum or documentum (v. edo fin., and cf. Sen. Phoen. 320), to set forth an example or precedent for warning or imitation:

    statuite exemplum impudenti, date pudori praemium,

    Plaut. Rud. 3, 2, 6:

    exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placere studeant potius quam sibi,

    Ter. Heaut. prol. 51; Auct. Her. 4, 35, 47:

    ut illi intellegere possint, in quo homine statueris exemplum hujus modi,

    Cic. Verr. 2, 2, 45, § 111:

    in quos aliquid exempli populus Romanus statui putat oportere,

    id. ib. 2, 3, 90, §

    210: statuam in te exemplum, ne quis posthac infelicibus miseriis patriae illudat,

    Just. 8, 7, 14:

    documentum autem statui oportere, si quis resipiscat et antiquam societatem respiciat,

    Liv. 24, 45, 5: statueretur immo [p. 1753] documentum, quo uxorem imperator acciperet, a precedent, Tac. A. 12, 6.—
    2.
    Jus statuere, to establish a principle or relation of law:

    ut (majores nostri) omnia omnium rerum jura statuerint,

    Cic. Caecin. 12, 34: qui magistratum potestatemve habebit, si quid in aliquem novi juris statuerit, ipse quoque, adversario postulante, eodem jure uti debebit, if he has established any new principle of law, Edict. Praet. in Dig. 2, 2, 1, § 1:

    si quid injungere inferiori velis, id prius in te ac tuos si ipse juris statueris, facilius omnes oboedientes habeas,

    if you first admit it against yourself, Liv. 26, 36, 3:

    si dicemus in omnibus aequabile jus statui convenire,

    equal principles of law should be applied to all, Auct. Her. 3, 3, 4. —
    3.
    In gen., to establish by authority (of relations, institutions, rights, duties, etc.):

    (Numa) omnis partis religionis statuit sanctissime,

    Cic. Rep. 2, 14, 26:

    hoc judicium sic exspectatur ut non unae rei statui, sed omnibus constitui putetur,

    id. Tull. 15, 36:

    ad formandos animos statuendasque vitae leges, Quint. prooem. 14: sic hujus (virtutis) ut caelestium statuta magnitudo est,

    Sen. Ep. 79, 10:

    vectigal etiam novum ex salaria annona statuerunt,

    Liv. 29, 37, 2:

    novos statuere fines,

    id. 42, 24, 8:

    neque eos quos statuit terminos observat,

    id. 21, 44, 5:

    quibus rebus cum pax statuta esset,

    Just. 5, 10, 8; so id. 25, 1, 1:

    sedesque ibi statuentibus,

    id. 18, 5, 11.—
    4.
    With double acc., to constitute, appoint, create:

    Hirtius arbitrum me statuebat non modo hujus rei, sed totius consulatus sui,

    Cic. Att. 14, 1, a, 2:

    telluris erum natura nec illum, nec quemquam constituit,

    Hor. S. 2, 2, 130:

    de principatu (vinorum) se quisque judicem statuet,

    Plin. 14, 6, 8, § 59:

    praefectus his statuitur Andragoras,

    Just. 21, 4, 5.—
    B.
    To determine, fix, etc. (of temporal or local relations); constr. usually with acc. and dat. or acc. and gen.
    1.
    Modum statuere alicui or alicujus rei, to determine the manner, mode, or measure of, assign limits, restrictions or restraints to a thing or person, to impose restraints upon.
    (α).
    With dat.:

    diuturnitati imperii modum statuendum putavistis,

    that a limit should be assigned to the duration of his power, Cic. Imp. Pomp. 9, 26:

    statui mihi tum modum et orationi meae,

    imposed restraints upon myself and my words, id. Verr. 2, 5, 63, § 163:

    non statuendo felicitati modum, nec cohibendo fortunam,

    by not assigning any limits to his success, Liv. 30, 30, 23 (Pompeium) affirmabant, libertati publicae statuturum modum, Vell. 2, 40:

    cupidinibus statuat natura modum,

    Hor. S. 1, 2, 111:

    quem modum sibi ipsa statuit (crudelitas)?

    Val. Max. 9, 2 pr.:

    modum ipsae res statuunt (i. e. sibi),

    Plin. 28, 15, 61, § 216:

    modum nuptiarum sumptibus statuerunt,

    Just. 21, 4, 5:

    timori quem meo statuam modum?

    Sen. Thyest. 483;

    and with finem: jam statui aerumnis modum et finem cladi,

    id. Herc. Fur. 206. —
    (β).
    With gen.:

    honestius te inimicitiarum modum statuere potuisse quam me humanitatis,

    Cic. Sull. 17, 48:

    ipse modum statuam carminis,

    Ov. Tr. 1, 11, 44:

    errorisque sui sic statuisse modum,

    Prop. 3, 12 (4, 11), 36:

    modum statuunt fellis pondere denarii,

    they limit the quantity of the gall to the weight of a denarius, Plin. 28, 19, 77, § 254.—
    2.
    Condicionem or legem alicui, to impose a condition or law upon one, to dictate, assign a condition to:

    hanc tu condicionem statuis Gaditanis,

    Cic. Balb. 10, 25:

    providete ne duriorem vobis condicionem statuatis ordinique vestro quam ferre possit,

    id. Rab. Post. 6, 15:

    alter eam sibi legem statuerat ut, etc.,

    id. Phil. 10, 6, 12: pretio statuta lege ne modum excederet, etc., the law being assigned to the price that not, etc., i. e. the price being limited by the law, etc., Plin. 33, 7, 40, § 118:

    pacis legem universae Graeciae statuit,

    Just. 9, 5, 2.—So with ellipsis of dat., to agree upon, stipulate:

    statutis condicionibus,

    Just. 6, 1, 3:

    omnibus consentientibus Carthago conditur, statuto annuo vectigali pro solo urbis,

    id. 18, 5, 14. —
    3.
    Finem, to assign or put an end to, make an end of:

    haud opinor commode Finem statuisse orationi militem,

    Ter. Hec. 1, 2, 21:

    et finem statuit cuppedinis atque timoris,

    Lucr. 6, 25:

    cum Fulvius Flaccus finem poenae eorum statuere cogeretur,

    Val. Max. 3, 2, ext. 1: majores vestri omnium magnarum rerum et principia exorsi ab diis sunt, et finem statuerunt, finished, Liv. 45, 39, 10; so,

    terminum: nam templis numquam statuetur terminus aevi,

    Stat. S. 3, 1, 180:

    cum consilii tui bene fortiterque suscepti eum tibi finem statueris, quem ipsa fortuna terminum nostrarum contentionum esse voluisset,

    since you have assigned that end, Cic. Fam. 6, 22, 2.—
    4.
    Pretium alicui rei, to assign a price to something; fix, determine the price of something:

    quae probast mers, pretium ei statuit,

    Plaut. Mil. 3, 1, 132:

    numquam avare pretium statui arti meae,

    Ter. Heaut. prol. 48:

    statuit frumento pretium,

    Tac. A. 2, 87; so with dat. understood:

    ut eos (obsides) pretio quantum ipsi statuissent patres redimi paterentur,

    Liv. 45, 42, 7:

    pretium statuit (i. e. vecturae et sali),

    id. 45, 29, 13; so with in and acc.: ut in singulas amphoras (vini) centeni nummi statuantur, that the price may be set down at 100 sesterces for an amphora, Plin. 14, 4, 6, § 56.—
    5.
    Statuere diem, horam, tempus, locum alicui rei, or alicui, or with dat. gerund., to assign or appoint a day, time, place, etc. (for the more usual diem dicere):

    statutus est comitiis dies,

    Liv. 24, 27, 1:

    diem patrando facinori statuerat,

    id. 35, 35, 15:

    multitudini diem statuit ante quam sine fraude liceret ab armis discedere,

    Sall. C. 36, 2:

    dies insidiis statuitur,

    id. J. 70, 3:

    ad tempus locumque colloquio statuendum,

    Liv. 28, 35, 4:

    subverti leges quae sua spatia (= tempora) quaerendis aut potiundis honoribus statuerint,

    Tac. A. 2, 36.—With ellipsis of dat.:

    observans quem statuere diem,

    Mart. 4, 54, 6:

    noctem unam poscit: statuitur nox,

    Tac. A. 13, 44.—Esp. in the part. statutus, fixed, appointed (in MSS. and edd. often confounded with status; v. sisto fin.):

    institum ut quotannis... libri diebus statutis (statis) recitarentur,

    Suet. Claud. 42:

    ut die statuta omnes equos ante regiam producerent,

    Just. 1, 10, 1:

    quaedam (genera) statutum tempus anni habent,

    Plin. 17, 18, 30, § 135:

    fruges quoque maturitatem statuto tempore expectant,

    Curt. 6, 3, 7:

    sacrificium non esse redditum statuto tempore,

    id. 8, 2, 6:

    statuto tempore quo urbem Mithridati traderet,

    Just. 16, 4, 9:

    cum ad statutam horam omnes convenissent,

    id. 1, 10, 8:

    intra tempus statutum,

    fixed by the law, Dig. 4, 4, 19 and 20.—
    6.
    To recount, count up, state (very rare): statue sex et quinquaginta annos, quibus mox divus Augustus rempublicam rexit: adice Tiberii tres et viginti... centum et viginti anni colliguntur, count, fix the number at, Tac. Or. 17:

    Cinyphiae segetis citius numerabis aristas... quam tibi nostrorum statuatur summa laborum,

    Ov. P. 2, 7, 29.—
    C.
    To decide, determine, with reference to a result, to settle, fix, bring about, choose, make a decision.
    1.
    Of disputes, differences, questions, etc., between others.
    (α).
    With interrog.-clause:

    ut statuatis hoc judicio utrum posthac amicitias clarorum virorum calamitati hominibus an ornamento esse malitis,

    Cic. Balb. 28, 65:

    eam potestatem habetis ut statuatis utrum nos... semper miseri lugeamus, an, etc.,

    id. Mil. 2, 4:

    in hoc homine statuatis, possitne senatoribus judicantibus homo nocentissim us pecuniosissimusque damnari,

    id. Verr. 1, 16, 47:

    vos statuite, recuperatores, utra (sententia) utilior esse videatur,

    id. Caecin. 27, 77:

    decidis tu statuisque quid iis ad denarium solveretur,

    id. Quint. 4, 17:

    magni esse judicis statuere quid quemque cuique praestare oporteret,

    id. Off. 3, 17, 70:

    mihi vero Pompeius statuisse videtur quid vos in judicando spectare oporteret,

    id. Mil. 6, 15:

    semel (senatus) statuerent quid donatum Masinissae vellent,

    Liv. 42, 23:

    nec quid faciendum modo sit statuunt, sed, etc.,

    decide, dictate, id. 44, 22:

    nondum statuerat conservaret eum necne,

    Nep. Eum. 11, 2:

    statutumque (est) quantum curules, quantum plebei pignoris caperent,

    Tac. A. 13, 28: semel nobis esse statuendum quod consilium in illo sequamur, August. ap. Suet. Claud. 4. —
    (β).
    With de:

    ut consules de Caesaris actis cognoscerent, statuerent, judicarent,

    Cic. Att. 16, 16, B, 8:

    et collegas suos de religione statuisse, in senatu de lege statuturos,

    id. ib. 4, 2, 4:

    ut de absente eo C. Licinius statueret ac judicaret,

    Liv. 42, 22:

    si de summa rerum liberum senatui permittat rex statuendi jus,

    id. 42, 62: qui ab exercitu ab imperatore eove cui de ea re statuendi potestas fuerit, dimissus erit, Edict. Praet. in Dig. 3, 2, 1.—Often with reference to punishment:

    cum de P. Lentulo ceterisque statuetis, pro certo habetote, vos simul de exercitu Catilinae decernere,

    Sall. C. 52, 17:

    satis visum de Vestilia statuere,

    to pass sentence against, Tac. A. 2, 85:

    jus statuendi de procuratoribus,

    id. ib. 12, 54:

    facta patribus potestate statuendi de Caeciliano,

    id. ib. 6, 7; so id. ib. 13, 28; cf. id. ib. 15, 14; 2, 85; Suet. Tib. 61 fin. —In partic.: de se statuere, to decide on, or dispose of one's self, i. e. of one's life, = to commit suicide:

    eorum qui de se statuebant humabantur corpora,

    Tac. A. 6, 29.—
    (γ).
    With de and abl. and interrog.-clause:

    si quibusdam populis permittendum esse videatur ut statuant ipsi de suis rebus quo jure uti velint,

    Cic. Balb. 8, 22.—
    (δ).
    With contra:

    consequeris tamen ut eos ipsos quos contra statuas aequos placatosque dimittas,

    Cic. Or. 10, 34. —
    (ε).
    With indef. obj., usu. a neutr. pron.:

    utrum igitur hoc Graeci statuent... an nostri praetores?

    Cic. Fl. 12, 27:

    dixisti quippiam: fixum (i. e. id) et statutum est,

    id. Mur. 30, 62:

    eoque utrique quod statuit contenti sunt,

    Caes. B. C. 1, 87:

    senatus, ne quid absente rege statueret,

    Liv. 39, 24, 13:

    maturato opus est, quidquid statuere placet (senatui),

    id. 8, 13, 17:

    id ubi in P. Licinio ita statutum est,

    id. 41, 15, 10:

    interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,

    Curt. 8, 14, 43:

    quid in futurum statuerim, aperiam,

    Tac. A. 4, 37:

    utque rata essent quae procuratores sui in judicando statuerent,

    Suet. Claud. 12;

    qul statuit aliquid parte inaudita altera, aequum licet statuerit, haud aequus fuit,

    Sen. Med. 2, 199:

    non ergo quod libet statuere arbiter potest,

    Dig. 4, 8, 32, § 15; cf.:

    earum rerum quas Caesar statuisset, decrevisset, egisset,

    Cic. Att. 16, 16, C, 11.—
    (ζ).
    With de or super and abl.:

    vos de crudelissimis parricidis quid statuatis cunctamini?

    Sall. C. 52, 31:

    nihil super ea re nisi ex voluntate filii statuere,

    Suet. Tib. 13:

    ne quid super tanta re absente principe statueretur,

    Tac. H. 4, 9.—
    (η).
    Absol., mostly pass. impers.:

    ita expediri posse consilium ut pro merito cujusque statueretur,

    Liv. 8, 14, 1:

    tunc ut quaeque causa erit statuetis,

    id. 3, 53, 10:

    non ex rumore statuendum,

    decisions should not be founded on rumors, Tac. A. 3, 69.—
    (θ).
    With cognoscere, to examine ( officially) and decide:

    petit ut vel ipse de eo causa cognita statuat, vel civitatem statuere jubeat,

    Caes. B. G. 1, 19:

    consuli ut cognosceret statueretque senatus permiserat,

    Liv. 39, 3, 2:

    missuros qui de eorum controversiis cognoscerent statuerentque,

    id. 40, 20, 1; 45, 13, 11:

    quod causa cognita erit statuendum,

    Dig. 2, 11, 2, § 8.—
    2.
    With reference to the mind of the subject, to decide, to make up one's mind, conclude, determine, be convinced, usu. with interrog.clause:

    numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum illi homicidae sint an vindices libertatis,

    Cic. Phil. 2, 12, 30:

    illud mirum videri solet, tot homines... statuere non potuisse, utrum judicem an arbitrum, rem an litem dici oporteret,

    id. Mur. 12, 27:

    neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc.,

    id. de Or. 3, 22, 82:

    ipsi statuerent, quo tempore possent suo jure arma capere,

    id. Tull. 5, 12:

    ut statuerem quid esset faciendum,

    id. Att. 7, 26, 3:

    statuere enim qui sit sapiens, vel maxime videtur esse sapientis,

    id. Ac. 2, 3, 9:

    si habes jam statutum quid tibi agendum putes,

    id. Fam. 4, 2, 4:

    tu quantum tribuendum nobis putes statuas ipse, et, ut spero, statues ex nostra dignitate,

    id. ib. 5, 8, 4:

    vix statui posse utrum quae pro se, an quae contra fratrem petiturus esset ab senatu magis impetrabilia forent,

    Liv. 45, 19, 6:

    quam satis statuerat, utram foveret partem,

    id. 42, 29, 11:

    posse ipsam Liviam statuere, nubendum post Drusum, an, etc.,

    Tac. A. 4, 40:

    statue quem poenae extrahas,

    Sen. Troad. 661.—So with apud animum, to make up one's mind:

    vix statuere apud animum meum possum atrum pejor ipsa res an pejore exemplo agatur,

    Liv. 34, 2, 4:

    proinde ipsi primum statuerent apud animos quid vellent,

    id. 6, 39, 11.—Rarely with neutr, pron. as object:

    quidquid nos de communi sententia statuerimus,

    Cic. Fam. 4, 1, 2:

    sic statue, quidquid statuis, ut causam famamque tuam in arto stare scias,

    Sen. Herc. Fur. 1306.—
    D.
    To decree, order, prescribe.
    1.
    With ut or ne: statuunt ut decem milia hominum in oppidum submittantur, [p. 1754] Caes. B. G. 7, 21:

    eos (Siculos) statuisse ut hoc quod dico postularet,

    Cic. Verr. 2, 2, 42, § 103:

    statuunt illi atque decernunt ut eae litterae... removerentur,

    id. ib. 2, 2, 71, §

    173: statuit iste ut arator... vadimonium promitteret,

    id. ib. 2, 3, 15, §

    38: orare patres ut statuerent ne absentium nomina reciperentur,

    id. ib. 2, 2, 42, §

    103: statuitur ne post M. Brutum proconsulem sit Creta provincia,

    id. Phil. 2, 38, 97:

    (Tiberius) auxit patrum honorem statuendo ut qui ad senatum provocavissent, etc.,

    Tac. A. 14, 28:

    statuiturque (a senatu) ut... in servitute haberentur,

    id. ib. 12, 53.—So of a decree, determination, or agreement by several persons or parties to be carried out by each of them:

    statutum esse (inter plebem et Poenos) ut... impedimenta diriperent,

    Liv. 23, 16, 6:

    Athenienses cum statuerent, ut urbe relicta naves conscenderent,

    Cic. Off. 3, 11, 48:

    statuunt ut fallere custodes tentent,

    Ov. M. 4, 84.—
    2.
    With acc. (post-Aug.):

    remedium statuere,

    to prescribe a remedy against public abuses, Tac. A. 3, 28; 6, 4:

    Caesar ducentesimam (vectigalis) in posterum statuit,

    decreed that one half of one per cent. be the tax, id. ib. 2, 42.—So with sic (= hoc):

    sic, di, statuistis,

    Ov. M. 4, 661.—
    3.
    With dat. and acc. (not ante-Aug.):

    eis (Vestalibus) stipendium de publico statuit,

    decreed, allowed a salary, Liv. 1, 20, 3:

    Aurelio quoque annuam pecuniam statuit princeps,

    decreed, granted, Tac. A. 13, 34:

    biduum criminibus obiciendis statuitur,

    are allowed, id. ib. 3, 13:

    itaque et alimenta pueris statuta... et patribus praemia statuta,

    Just. 12, 4, 8:

    ceu Aeolus insanis statuat certamina ventis,

    Stat. Th. 6, 300:

    non hoc statui sub tempore rebus occasum Aeoniis,

    id. ib. 7, 219:

    statuere alicui munera,

    Val. Fl. 2, 566.—
    4.
    With dat. and interrog.-clause:

    cur his quoque statuisti quantum ex hoc genere frumenti darent,

    Cic. Verr. 2, 5, 21, § 53:

    ordo iis quo quisque die supplicarent, statutus,

    Liv. 7, 28, 8.—
    5.
    In partic., of punishment, etc., to decree, measure out, inflict.
    (α).
    With poenam, etc., with or without in and acc. pers. (mostly post-Aug.):

    considerando... in utra (lege) major poena statuatur,

    Cic. Inv. 2, 49, 145:

    poenam statui par fuisse,

    Tac. A. 14, 49:

    qui non judicium, sed poenam statui videbant,

    id. ib. 11, 6:

    eadem poena in Catum Firmium statuitur,

    id. ib. 6, 31:

    senatu universo in socios facinoris ultimam statuente poenam,

    Suet. Caes. 14;

    so with mercedem (= poenam): debuisse gravissimam temeritatis mercedem statui,

    Liv. 39, 55, 3; cf.

    also: Thrasea, non quidquid nocens reus pati mereretur, id egregio sub principe statuendum disseruit,

    Tac. A. 14, 48.— Absol.:

    non debere eripi patribus vim statuendi (sc. poenas),

    Tac. A. 3, 70.—
    (β).
    With indef. obj., generally with in and acc.: aliquid gravius in aliquem, to proceed severely against:

    obsecrare coepit, ne quid gravius in fratrem statueret,

    Caes. B. G. 1, 20:

    fac aliquid gravius in Hejum statuisse Mamertinos,

    Cic. Verr. 2, 4, 9, § 19:

    res monet cavere ab illis magis quam quid in illos statuamus consultare,

    Sall. C. 52, 3:

    qui cum triste aliquid statuit, fit tristis et ipse,

    Ov. P. 2, 2, 119:

    si quid ob eam rem de se crudelius statuerent,

    Just. 2, 15, 10.—
    (γ).
    With a word expressing the kind of punishment (post-Aug.):

    in Pompeiam Sabinam exilium statuitur,

    Tac. A. 6, 24 (18).—
    (δ).
    De capite, to pass sentence of death:

    legem illam praeclaram quae de capite civis Romani nisi comitiis centuriatis statui vetaret,

    Cic. Rep. 2, 36, 61.—
    E.
    Referring to one's own acts, to resolve, determine, purpose, to propose, with inf. (first in Cic.;

    freq. and class.): statuit ab initio et in eo perseveravit, jus publicano non dicere,

    Cic. Prov. Cons. 5, 10:

    P. Clodius cum statuisset omni scelere in praetura vexare rem publicam,

    id. Mil. 9, 24:

    statuerat excusare,

    to decline the office, id. Lig. 7, 21:

    cum statuissem scribere ad te aliquid,

    id. Off. 1, 2, 4:

    quod iste certe statuerat et deliberaverat non adesse,

    id. Verr. 2, 1, 1, § 1:

    se statuisse animum advertere in omnes nauarchos,

    id. ib. 2, 5, 40, §

    105: nam statueram in perpetuum tacere,

    id. Fam. 4, 4, 4:

    statueram... nihil de illo dicere,

    id. Fragm. Clod. 1, 1:

    statueram recta Appia Romam (i. e. venire),

    id. Att. 16, 10, 1:

    Pompeius statuerat bello decertare,

    Caes. B. C. 3, 86: si cedere hinc statuisset, Liv. 44, 39, 7:

    triumphare mense Januario statuerat,

    id. 39, 15:

    immemor sim propositi quo statui non ultra attingere externa nisi qua Romanis cohaererent rebus,

    id. 39, 48:

    rex quamquam dissimulare statuerat,

    id. 42, 21:

    opperiri ibi hostium adventum statuit,

    id. 42, 54, 9:

    ut statuisse non pugnare consules cognitum est,

    id. 2, 45, 9:

    exaugurare fana statuit,

    id. 1, 55, 2:

    Delphos mittere statuit,

    id. 1, 56, 5:

    eos deducere in agros statuerunt,

    id. 40, 38, 2:

    tradere se, ait, moenia statuisse,

    id. 8, 25, 10:

    Samnitium exercitus certamine ultimo fortunam experiri statuit,

    id. 7, 37, 4:

    statuit sic adfectos hosti non obicere,

    id. 44, 36, 2:

    sub idem tempus statuit senatus Carthaginem excidere,

    Vell. 1, 12, 2:

    statui pauca disserere,

    Tac. H. 4, 73:

    amoliri juvenem specie honoris statuit,

    id. A. 2, 42:

    statuerat urbem novam condere,

    Curt. 4, 8, 1:

    statuerat parcere urbi conditae a Cyro,

    id. 7, 6, 20:

    rex statuerat inde abire,

    id. 7, 11, 4:

    Alexander statuerat ex Syria petere Africam,

    id. 10, 1, 17; 10, 5, 24; 5, 27 (9), 13; so,

    statutum habere cum animo ac deliberatum,

    to have firmly and deliberately resolved, Cic. Verr. 2, 3, 41, § 95.—With sic:

    caedis initium fecisset a me, sic enim statuerat,

    id. Phil. 3, 7, 29.—
    F.
    To judge, declare as a judgment, be of opinion, hold (especially of legal opinions), think, consider (always implying the establishment of a principle, or a decided conviction; cf.: existimo, puto, etc.).
    1.
    With acc. and inf.
    a.
    In gen.:

    senatus consulta falsa delata ab eo judicavimus... leges statuimus per vim et contra auspicia latas,

    Cic. Phil. 12, 5, 12:

    statuit senatus hoc ne illi quidem esse licitum cui concesserat omnia,

    id. Verr. 2, 3, 35, § 81:

    quin is tamen (judex) statuat fieri non posse ut de isto non severissime judicetur,

    id. ib. 2, 3, 62, §

    144: hujusce rei vos (recuperatores) statuetis nullam esse actionem qui obstiterit armatis hominibus?

    id. Caecin. 13, 39, ut quisquam juris numeretur peritus, qui id statuit esse jus quod non oporteat judicari, who holds that to be the law, id. ib. 24, 68:

    is (Pompeius) se in publico statuit esse non posse,

    id. Pis. 13, 29:

    tu unquam tantam plagam tacitus accipere potuisses, nisi hoc ita statuisses, quidquid dixisses te deterius esse facturum?

    id. Verr. 2, 3, 58, § 133:

    si causa cum causa contenderet, nos nostram perfacile cuivis probaturos statuebamus,

    we were sure, id. Quint. 30, 92:

    non statuit sibi quidquam licere quod non patrem suum facere vidisset,

    id. Verr. 2, 3, 90, § 211:

    hi sibi nullam societatem communis utilitatis causa statuunt esse cum civibus,

    assume, id. Off. 3, 6, 28:

    cum igitur statuisset opus esse ad eam rem constituendam pecunia,

    had become convinced, id. ib. 2, 23, 82:

    quo cive neminem ego statuo in hac re publica esse fortiorem,

    id. Planc. 21, 51:

    quam quidem laudem sapientiae statuo esse maximam,

    id. Fam. 5, 13, 1:

    hoc anno statuit temporis esse satis,

    Ov. F. 1, 34:

    nolim statuas me mente maligna id facere,

    Cat. 67, 37.— So with sic:

    velim sic statuas tuas mihi litteras longissimas quasque gratissimas fore,

    Cic. Fam. 7, 33 fin.:

    ego sic statuo a me in hac causa pietatis potius quam defensionis partes esse susceptas,

    I hold, lay down as the principle of my defence, id. Sest. 2, 3:

    quod sic statuit omnino consularem legem nullam putare,

    id. ib. 64, 135:

    sic statuo et judico, neminem tot et tanta habuisse ornamenta dicendi,

    id. Or. 2, 28, 122. —Hence, statui, I have judged, i. e. I know, and statueram, I had judged, i. e. I knew:

    ut ego qui in te satis consilii statuerim esse, mallem Peducaeum tibi consilium dare quam me, ironically,

    Cic. Att. 1, 5, 4:

    qui saepe audissent, nihil esse pulchrius quam Syracusarum moenia, statuerant se, si ea Verre praetore non vidissent, numquam esse visuros,

    id. Verr. 2, 5, 36, § 95.—With neutr. pron.:

    si dicam non recte aliquid statuere eos qui consulantur,

    that they hold an erroneous opinion, Cic. Caecin. 24, 68; cf.:

    quis hoc statuit umquam, aut cui concedi potest, ut eum jure potuerit occidere a quo, etc.,

    id. Tull. 24, 56; Quint. 5, 13, 21.—
    b.
    Particularly of a conclusion drawn from circumstances, to judge, infer, conclude; declare (as an inference):

    cum tuto senatum haberi non posse judicavistis, tum statuiistis, etiam intra muros Antonii scelus versari,

    Cic. Phil. 3, 5, 13: quod si aliter statuetis, videte ne hoc vos statuatis, qui vivus decesserit, ei vim non esse factam, id. Caecin. 16, 46:

    quid? si tu ipse statuisti, bona P. Quinctii ex edicto possessa non esse?

    id. Quint. 24, 76:

    ergo ad fidem bonam statuit pertinere notum esse emptori vitium quod nosset venditor,

    id. Off. 3, 16, 67:

    Juppiter esse pium statuit quodcumque juvaret,

    Ov. H. 4, 133.—With neutr. pron.:

    hoc (i. e. litteris Gabinii credendum non esse) statuit senatus cum frequens supplicationem Gabinio denegavit,

    Cic. Prov. Cons. 6, 14:

    quod si tum statuit opus esse, quid cum ille decessisset, Flacco existimatis statuendum et faciendum fuisse?

    id. Fl. 12, 29; cf. id. Caecin. 16, 46, supra; so,

    hoc si ita statuetis,

    id. ib. 16, 47.—
    c.
    Esp. with gerund.-clause.
    (α).
    To hold, judge, think, consider, acknowledge, that something must be done, or should have been done:

    tu cum tuos amicos in provinciam quasi in praedam invitabas... non statuebas tibi de illorum factis rationem esse reddendam?

    did you not consider, did it not strike you? Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29: statuit, si hoc crimen extenuari vellet, nauarchos omnes vita esse privandos, he thought it necessary to deprive, etc., id. ib. 2, 5, 40, §

    103: ut statuas mihi non modo non cedendum, sed etiam tuo auxilio utendum fuisse,

    id. Fam. 5, 2, 10:

    statuebam sic, boni nihil ab illis nugis expectandum,

    id. Sest. 10, 24:

    Antigonus statuit aliquid sibi consilii novi esse capiendum,

    Nep. Eum. 8, 4. —So with opus fuisse:

    ut hoc statuatis oratione longa nihil opus fuisse,

    acknowledge, Cic. Verr. 1, 18, 56: causam sibi dicendam esse statuerat jam ante quam hoc usu venit, knew (cf. a. supra), id. ib. 2, 5, 39, § 101. —
    (β).
    To think that one must do something, to resolve, propose, usu. with dat. pers.:

    manendum mihi statuebam quasi in vigilia quadam consulari ac senatoria,

    Cic. Phil. 1, 1, 1: quae vobis fit injuria si statuimus, vestro nobis judicio standum esse, if we conclude, purpose, to abide, etc., id. Fl. 27, 65:

    ut ea quae statuisses tibi in senatu dicenda, reticeres,

    id. Fam. 5, 2, 1:

    statuit tamen nihil sibi in tantis injuriis gravius faciendum,

    id. Clu. 6, 16:

    Caesar statuit exspectandam classem,

    Caes. B. G. 3, 14:

    non expectandum sibi statuit dum, etc.,

    id. ib. 1, 11:

    quod eo tempore statuerat non esse faciendum,

    id. B. C. 3, 44:

    statuit sibi nihil agitandum,

    Sall. J. 39, 5:

    Metellus statuit alio more bellum gerendum,

    id. ib. 54, 5:

    Laco statuit accuratius sibi agendum cum Pharnabazo,

    Nep. Alcib. 10, 2:

    sororis filios tollendos statuit,

    Just. 38, 1.—
    2.
    With ut:

    si, ut Manilius statuebat, sic est judicatum (= ut judicandum esse statuebat),

    Cic. Caecin. 24, 69:

    ut veteres statuerunt poetae (ut = quod ita esse),

    id. Arat. 267 (33): quae majora auribus accepta sunt quam oculis noscuntur, ut statuit, as he thought, i. e. that those things were greater, etc., Liv. 45, 27:

    cum esset, ut ego mihi statuo, talis qualem te esse video,

    Cic. Mur. 14, 32.—
    3.
    With two acc. (= duco, existimo):

    omnes qui libere de re publica sensimus, statuit ille quidem non inimicos, sed hostes,

    regarded not as adversaries, but as foes, Cic. Phil. 11, 1, 3:

    Anaximenes aera deum statuit,

    id. N. D. 10, 26:

    voluptatem summum bonum statuens,

    id. Off. 1, 2, 5:

    video Lentulum cujus ego parentem deum ac patronum statuo fortunae ac nominis mei,

    id. Sest. 69, 144:

    si rectum statuerimus concedere amicis quidquid velint,

    id. Lael. 11, 38:

    Hieronymus summum bonum statuit non dolere,

    id. Fin. 2, 6, 19:

    noster vero Plato Titanum e genere statuit eos qui... adversentur magistratibus,

    id. Leg. 3, 2, 5:

    decretum postulat, quo justae inter patruos fratrumque filias nuptiae statuerentur,

    Tac. A. 12, 7:

    optimum in praesentia statuit reponere odium,

    id. Agr. 39.— P. a.: stătūtus, a, um, i. e. baculo, propped, leaning on a stick (dub. v. I. C. supra):

    vidistis senem... statutum, ventriosum?

    Plaut. Rud. 2, 2, 11.—Hence, subst.: stătūtum, i, n., a law, decision, determination, statute (late Lat.):

    Dei,

    Lact. 2, 16, 14:

    Parcarum leges ac statuta,

    id. 1, 11, 14:

    statuta Dei et placita,

    id. 7, 25, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > statuo

  • 2 statua

    stătŭa, ae, f. [statuo] [st2]1 [-] statue (d'un homme, rarement d'un dieu). [st2]2 [-] colonne. --- Vop. Aur. 37. 2; Sedul. Pasch. 1, 106.    - voir hors site statua.    - statuam ponere (statuere): dresser une statue.    - a statuis, Inscr.: celui qui est chargé de la garde des statues, conservateur des statues.    - statuā taciturnius, Hor. Ep. 2, 2, 83: plus silencieux qu'une statue.    - inauratā palladior statuā, qui tibi nunc cordi est, Catul. 80, 4: (ce moribond), à la face plus jaune qu'une statue dorée, qui a maintenant place dans ton coeur.    - nota bene statuam, statuas, statuis [] statuam, statuas, statuis → statuo.
    * * *
    stătŭa, ae, f. [statuo] [st2]1 [-] statue (d'un homme, rarement d'un dieu). [st2]2 [-] colonne. --- Vop. Aur. 37. 2; Sedul. Pasch. 1, 106.    - voir hors site statua.    - statuam ponere (statuere): dresser une statue.    - a statuis, Inscr.: celui qui est chargé de la garde des statues, conservateur des statues.    - statuā taciturnius, Hor. Ep. 2, 2, 83: plus silencieux qu'une statue.    - inauratā palladior statuā, qui tibi nunc cordi est, Catul. 80, 4: (ce moribond), à la face plus jaune qu'une statue dorée, qui a maintenant place dans ton coeur.    - nota bene statuam, statuas, statuis [] statuam, statuas, statuis → statuo.
    * * *
        Statua, statuae. Cic. Une statue et image de pierre ou de bois.
    \
        Infantes statuae. Horat. Qui ne parlent point.

    Dictionarium latinogallicum > statua

  • 3 detraho

    dē-traho, trāxī, tractum, ere, I) herab-, herunterziehen, -nehmen, herab-, herunterreißen, 1) eig.: a) übh.: alqm de curru, Cic.: alqm de caelo (bildl., seines hohen Ruhms berauben), Cic.: alqm e curru, Val. Max.: alqm ex suspendio, Cels.: alqm pedibus e tribunali, Suet.: alqm ab ipsis aris pulvinaribusque, Cic. – alqm equo, Liv.: alqm lecto, Curt.: integrum corpus Christi patibulo, Lact.: coronam capite, Val. Max.: virgam non altā ilice, Ov. – armatos ingenti corporum mole secum ad terram, Curt.: feros tauros cornibus ad terram, Suet. – b) ein Bauwerk usw. herab-, niederreißen, schleifen, pontes et scalas, Tac.: statuas, Lampr.: statuas et imagines eius, Iustin.: muros coloniae, munimenta servitii, Tac.: castella trans Euphratem, Tac.

    2) übtr., herabziehen, erniedrigen, filiae ex fastigio paterno rerum mutatione detractae, Curt. 3, 13 (35), 12: sciat regum maiestatem difficilius ad medium detrahi, quam a mediis ad ima praecipitari, Liv. 37, 45, 18.

    II) wegziehen, wegnehmen, A) abziehen, abnehmen, abreißen, 1) eig.: a) übh.: crumenam sibi de collo, Plaut.: de digito anulum, Ter.: alci de digito anulum, Cic.: de mulis stramenta, Caes.: e manu alcis anulum, Val. Max. u. Eutr.: ex aure alcis bacam od. unionem, Hor. u. Suet.: e veste matris fibulas, Hyg.: nomen ex scutis, herausmeißeln, Auct. b. Alex.: lapidem quadratum ex opere, herausnehmen, Plin. ep.: alci ungulum, Pacuv. fr.: alci anulum, Ter. u. Suet.: torquem hosti, Cic.: scutum militi, Caes.: frenos equis, Liv. u. Aur. Vict.: strata od. clitellas mulis, Liv.: copulam canibus, Phaedr.: vestem corpori, Curt.: diadema capiti, Curt.: coronam capiti (suo), Liv. u. Plin.: crinalem capiti vittam, Ov.: lectis argenteam laminam, Suet. – m. bl. Acc., vestimenta, Cato fr.: vestem, Cic.: loricam vestemque, Curt.: soccos, Ter.: socculum, Suet.: signum (das Siegel), Nep. – b) insbes.: α) scherend od. schindend od. schälend von einem Körper abziehen, pecori lanas, abscheren, Ps. Quint. decl.: u. so lanam, Col.: capillos, Cael. Aur. – coria occisis, Mela: pellem, Hor. u. Phaedr.: pelles vitulorum marinorum corpori, Plin.: si summa pellicula detracta est, sich abgeschält hat, Cels.: quid me mihi detrahis? warum ziehst du mich selber (meine Haut) ab? Ov.: cucumeris se mina detractis corticibus, geschälte, Cels. – β) als t. t. des Gartenbaues, einen Setzling vom Stamme abreißen, flagellum matri, Col.: malleolos quam maturissimos viti, Col. – γ) als mediz. t. t., aus dem Körper abführen, ausleeren, abzapfen, dem Körper entziehen, materiam per os, Scrib.: materiam ex capite per nares vel os, Scrib.: materiam per alvum, Scrib.: cathetere liquorem (des Wassersüchtigen), Cael. Aur.: sanguinem venis, Lucr.: sanguinem, Capit.: si satis materiae (Blutstoff, Blut) detractum est, Cels. – v. Heilmitteln, sinapi detrahit largiter pituitam, Scrib.: hoc medicamentum detrahere dixit post diem septimum fragmina quaedam lapidum quasi arenam, Scrib. – v. Embryo, praeseminatio crescens ex omnibus cibi partibus detrahit alimentum in se, führt sich zu, zieht an sich, Vitr.

    2) übtr.: a) wegnehmen, abnehmen übh., quod ab alterutra detraxit parte reponit eius in adversa, Lucr.: ab ore figuram, Prop.: de homine sensus, Cic.: cum de symmetria sit detractum aut adiectum, Vitr.: multis erit de magnitudine et longitudine detrahendum corporis, Augustin.: feros habitus homini, Ov.: vindicet (gebe zurück) antiquam faciem vultusque ferinos detrahat, Ov. – b) als milit. t. t., einen Truppenteil wegziehen, absondern, detachieren, ex tertia acie singulas cohortes, Caes. b. c. 3, 89, 3: cohortes duas et complures singulatim, Caes. b. G. 3, 2, 3. – c) wegnehmen = weglassen, auslassen, parvis momentis multa natura aut affingit (setzt zu) aut mutat aut detrahit, Cic.: nec detrahens quicquam vitae beatae nec adiciens, Sen. – als gramm. t. t., Buchstaben usw. wegnehmen, weglassen, wegfallen lassen (Ggstz. adicere), litteras syllabasque, Quint. 1, 6, 22: consonantes, Quint. 9, 4, 86: litteram, Isid. 1, 31, 4: coniunctiones, Suet. Aug. 86, 1. – d) numerisch von einer Summe, einem Gewicht abziehen, de tota summa binas quinquagesimas, Cic.: alqd de summa frumenti, Cic.: nihil de vivo, Cic.: de militum cibariis, Quint.: neque detractum de pondere quicquam, Lucr. – multae (von der Strafsumme) novem partes, Nep.: ponderibus antiquis aut adiecit aut detraxit, Scrib. – prägn., durch Wegnahme, Abzug vermindern, verringern, pondus, Nep.: imperatorium sumptum pulsis non necessariis ad solidi dimidium, Capit.: et lucubrationes detraxi et meridiationes addidi, Cic. – e) ein geistiges oder moral. Übel od. Gut abnehmen, benehmen, alci unius mensis laborem, vom Halse schaffen, Cic.: facientibus iter multum defatigationis, Quint.: illam opinionem maerenti, Cic.: animis errorem (die Ungewißheit) nostris, Ov.: molestiam (von einem Umstand), Vitr.: inanes sollicitudines (v. der Philosophie), Cic.: alci calamitatem, dem Unglück entreißen, Cic.: senatui infamiam tanti flagitii, ersparen, Tac.: fingendus est nobis oratione nostrā detractis vitiis orator, ein fehlerfreier R., Cic.: detractā opinione probitatis, wenn der Glaube an seine R. benommen ist, fehlt, Cic. – f) jmd. von einem Vorhaben abbringen, alqm a deformi proposito, Amm. 26, 7, 13.

    B) wegziehen, fortziehen, weg-, fortschleppen, 1) eig.: alqm manu suā, Liv. epit. 30: alqm spectaculis, Suet. Cal. 35, 2 (vgl. Cal. 55, 1; Suet. Dom. 10, 1). – m. Ang. wohin? navem ad terram, ans L. ziehen, Auct. b. Alex. 10, 6. – m. Ang. wozu? durch Dat., magnam vim materiae faciendo aggeri, Curt. 8, 10 (38), 30. – 2) übtr.: a) eine Pers. von einem Orte od. aus einem Besitz entfernen, inimicum ex Gallia, Cic.: Hannibalem ex Italia od. ex Italiae possessione, Liv. – b) jmd. zu etw. zwingen, nötigen, alqm ad aequum certamen, Liv.: alqm ad hanc accusationem, Cic.: alqm in iudicium, vor G. zu erscheinen nötigen, Cic.

    C) im weitern u. üblen Sinne, entziehend weg- od. fort- od. abnehmen, entziehen, entwenden, 1) eig.: α) v. Pers.: fetus nido implumes, Verg.: equos equitibus, Caes. – spolia hostium templis porticibusque, Liv.: ex Olympii Iovis templo spolia Gallorum Illyriorumque, Liv.: arma templis, Flor.: arma templo affixa, Quint.: pugionem templo Salutis, Tac.: gladium delubro Martis, Suet.: templis compluribus dona, Suet.: alci fasces (Ggstz. deferre), Hor. – β) v. lebl. Subjj.: magnam sol partem (maris) detrahit aestu, Lucr.: valetudo detraxit vires, Vitr.: aër agitatus a vitiosis corporibus detrahit sucum, Vitr.

    2) übtr.: a) einer Person od. Sache entziehen, nehmen, vorenthalten, Abbruch tun, etw. schmälern, α) einer Pers.: duas legiones uni, Hirt. b. G.: caput (den Anführer), Vell.: alci Armeniam a senatu datam, Tac.: pompae simulacrum, bei dem Aufzug wegzulassen befehlen, Suet.: tres Pompeio triumphos, Prop.: magna duo auxilia (Unterstützung) Romanis, Liv.: alci dignitatem, Sall. u. Cic.: alci debitum honorem, Cic.: alci veram laudem, laudes bellicas, Cic.: ut alienum appetat et id, quod alteri detraxerit, assumat, Cic.: cum rerum ortum tribuas naturae, detrahas deo, Lact.: nihil tibi detraxit (hat vorenthalten) senatus, nisi id, quod etc., Cic.: m. folg. Relativsatz, multum detraxit ei (es tat ihm viel Abbruch), quod alienae erat civitatis, Nep. Eum. 1, 2. – β) einer Sache: multis rebus et locis veterem appellationem, Suet.: nihil vulgatae opinioni, Liv.: de suo iure aliquid et commodo, Cic.: multa de suis commodis, Cic.: celeritas (Schnelligkeit des Handelns) detracta de causa est, Cic.: ne quid de summo meo erga te amore detractum esse videatur, als hätte meine unbegrenzte Liebe zu dir Abbruch erlitten, Cic.: quantum detraxit ex studio (soviel er an Eifer nachließ), tantum amisit ex gloria, Cic. – b) durch die Rede entziehen, α) jmdm. etw. absprechen, saepe etiam facete concedas adversario id ipsum, quod ille tibi detrahit, Cic. de or. 2, 286. – β) von jmds. Ansehen usw. od. Taten entziehen, sie schmälern, de honestate et de auctoritate alcis, Cic.: de alcis fama et gloria, Cic.: de rebus gestis, Nep. – γ) jmd. verkleinern, verunglimpfen, verleumden, de alqo, Cic. u. Nep.: de se, Cic.: ne nihil detrahatur, damit doch etwas auszusetzen sei, Cic.: absol., de absentibus detrahendi causā maledice contumelioseque dicere, Cic.: Partiz. detrahens, verleumdend, verleumderisch, mulieres non detrahentes, Vulg. 1. Tim. 3, 11: Plur. subst., die Verleumder, declinet detrahentium linguas, Paulin. vit. S. Ambros. 55. – / Infin. Perf. synk. detraxe, Plaut. trin. 743.

    lateinisch-deutsches > detraho

  • 4 aboleo

    [st1]1 [-] ăbŏlĕo, ēre, ēvi, ĭtum: - tr. - détruire, faire disparaître, anéantir, effacer, abolir.    - abolere statuas, Tac.: briser des statues.    - nomina reorum abolere, Suet.: rayer de la liste le nom des accusés.    - abolere anginam, Plin.: guérir une angine.    - abolere dedecus, Virg.: effacer une honte.    - abolere corpus alicujus igni, Tac., An. 16, 6: brûler le corps de qqn.    - abolere legem (= abrogare), Quint. 1, 5, 29: abroger une loi, abolir une loi.    - aboleri ([] nasci), Plin. 7, prooem. § 4: être anéanti, mourir.    - abolesset: abolevisset.    - viscera undis abolere, Virg.: purifier les viscères par les ondes. [st1]2 [-] ăbŏlĕo, ēre (c. redoleo): Gloss. renvoyer une odeur.
    * * *
    [st1]1 [-] ăbŏlĕo, ēre, ēvi, ĭtum: - tr. - détruire, faire disparaître, anéantir, effacer, abolir.    - abolere statuas, Tac.: briser des statues.    - nomina reorum abolere, Suet.: rayer de la liste le nom des accusés.    - abolere anginam, Plin.: guérir une angine.    - abolere dedecus, Virg.: effacer une honte.    - abolere corpus alicujus igni, Tac., An. 16, 6: brûler le corps de qqn.    - abolere legem (= abrogare), Quint. 1, 5, 29: abroger une loi, abolir une loi.    - aboleri ([] nasci), Plin. 7, prooem. § 4: être anéanti, mourir.    - abolesset: abolevisset.    - viscera undis abolere, Virg.: purifier les viscères par les ondes. [st1]2 [-] ăbŏlĕo, ēre (c. redoleo): Gloss. renvoyer une odeur.
    * * *
        Aboleo, aboles, pen. cor. aboleui et abolui, abolitum, pen. cor. abolere. Cic. Abolir, Mettre à neant, Anichiler.
    \
        Conscientiam generis humani abolere. Tacit. Faire que les hommes en perdent la souvenance et memoire, Faire qu'ils l'oublient et n'en sachent plus rien.
    \
        Corpus igni abolere. Tacit. Brusler, Consumer.
    \
        Crimen, vel nomina reorum abolere. Marcel. Tranquil. Paul. Bailler lettres d'abolition, comme fait le Roy, ou de remission.
    \
        Magistratum abolere alicui, pro Abrogare magistratum. Liu. Abolir et oster quelque office.
    \
        Vires alicuius abolere. Tacit. Oster du tout.

    Dictionarium latinogallicum > aboleo

  • 5 cohonesto

    cŏhŏnesto, āre, āvi, ātum - tr. - donner de l'honneur, rehausser, ajouter du prix à, faire valoir, embellir, restaurer.    - cohonestare aliquem, Cic.: contribuer à l'honneur de qqn.    - cohonestare statuas, Cic.: donner du prix à ses statues.    - defluvia capitis cohonestare, Plin.: réparer la chute des cheveux.    - funus laudatione cohonestare, Tac. A. 3, 76: faire un éloge funèbre.    - exsequias cohonestare, Cic.: assister aux funérailles.
    * * *
    cŏhŏnesto, āre, āvi, ātum - tr. - donner de l'honneur, rehausser, ajouter du prix à, faire valoir, embellir, restaurer.    - cohonestare aliquem, Cic.: contribuer à l'honneur de qqn.    - cohonestare statuas, Cic.: donner du prix à ses statues.    - defluvia capitis cohonestare, Plin.: réparer la chute des cheveux.    - funus laudatione cohonestare, Tac. A. 3, 76: faire un éloge funèbre.    - exsequias cohonestare, Cic.: assister aux funérailles.
    * * *
        Cohonesto, cohonestas, cohonestare, Idem quod Honestare. Plin. Embellir, Faire honneste.
    \
        Cohonestare. Cic. Honorer, Mettre en honneur.
    \
        Exequias alicuius cohonestare. Cic. Faire honneur à son convoy et funerailles.

    Dictionarium latinogallicum > cohonesto

  • 6 palaestra

    [st1]1 [-] pălaestra, ae, f.:    - [gr]gr. παλαίστρα. - voir hors site palestre. a - lieu où l'on pratique la lutte et en gén. tous les exercices du corps, palestre, gymnase.    - statuas in palaestra ponere, Cic. Verr. 2: placer des statues dans le gymnase.    - corpora agresti nudant palaestrae, Virg. G. 2: ils se déshabillent pour la palestre champêtre.    - in palaestram venire, Plaut. Bacch.: venir à la palestre.    - Cic. Leg, 2, 6 ; Q. 3, 1, 2 ; Virg. En. 6, 642. b - lutte, exercices gymnastiques.    - motus habet palaestram quandam, Cic. Or. 228: les mouvements sont en quelque sorte ceux du gymnase.    - discere palaestram, Cic. de Or. 1, 73: apprendre la gymnastique.    - cf. Or. 14 ; de Or. 3, 83 ; Virg. En. 3, 281. c - fig. école, exercices de rhétorique, exercices de la parole.    - Demetrius non tam armis institutus quam palaestrā, Cic. Br. 37: Démétrius [de Phalère], formé moins sur le champ de bataille que dans les luttes de l'école.    - magnam habebo huic palaestrae gratiam, Cic.: j'aurai de grandes obligations dans cette école. d - souplesse, grâce, élégance [acquise par les exercices].    - Cic. Leg. 1, 6 ; Or 186. e - souplesse; habileté (politique).    - utemur eā palaestrā, quam a te didicimus, Cic. Att. 5, 13, 1: profitons de l'habileté que nous avons apprise à ton école. [st1]2 [-] Pălaestra, ae, f.: Palestra (nom de femme).
    * * *
    [st1]1 [-] pălaestra, ae, f.:    - [gr]gr. παλαίστρα. - voir hors site palestre. a - lieu où l'on pratique la lutte et en gén. tous les exercices du corps, palestre, gymnase.    - statuas in palaestra ponere, Cic. Verr. 2: placer des statues dans le gymnase.    - corpora agresti nudant palaestrae, Virg. G. 2: ils se déshabillent pour la palestre champêtre.    - in palaestram venire, Plaut. Bacch.: venir à la palestre.    - Cic. Leg, 2, 6 ; Q. 3, 1, 2 ; Virg. En. 6, 642. b - lutte, exercices gymnastiques.    - motus habet palaestram quandam, Cic. Or. 228: les mouvements sont en quelque sorte ceux du gymnase.    - discere palaestram, Cic. de Or. 1, 73: apprendre la gymnastique.    - cf. Or. 14 ; de Or. 3, 83 ; Virg. En. 3, 281. c - fig. école, exercices de rhétorique, exercices de la parole.    - Demetrius non tam armis institutus quam palaestrā, Cic. Br. 37: Démétrius [de Phalère], formé moins sur le champ de bataille que dans les luttes de l'école.    - magnam habebo huic palaestrae gratiam, Cic.: j'aurai de grandes obligations dans cette école. d - souplesse, grâce, élégance [acquise par les exercices].    - Cic. Leg. 1, 6 ; Or 186. e - souplesse; habileté (politique).    - utemur eā palaestrā, quam a te didicimus, Cic. Att. 5, 13, 1: profitons de l'habileté que nous avons apprise à ton école. [st1]2 [-] Pălaestra, ae, f.: Palestra (nom de femme).
    * * *
        Palaestra, palaestrae. Virg. La luicte, Le jeu des barres.
    \
        Catenatae palaestrae. Stat. Esquelles les luicteurs s'entretiennent fort, comme si de chaines ils estoyent attachez l'un à l'autre.
    \
        Liquidae palaestrae. Claud. Qui se font par hommes oincts d'huile liquide.
    \
        Palaestra. La bonne grace à faire les choses. Hinc homo apalaestros, Qui n'ha nulle grace, Lourdault et mal advenant. Bud.

    Dictionarium latinogallicum > palaestra

  • 7 statuo

    stătŭo, ĕre, tŭi, tūtum [status] - tr. - [st1]1 [-] établir, poser, placer, mettre dans une position déterminée.    - statuite hic lectulos, Plaut. Pers. 759: placez ici les lits.    - statue signum, Liv. 5, 55, 1: plante l'enseigne.    - tigna statuere, Caes. BG. 4, 17: placer des pilotis.    - crateres statuere, Virg. En. 1, 724: disposer les coupes sur la table.    - statuam ante aras aurata fronte juvencum, Virg. En. 9: je placerai devant tes autels un jeune taureau aux cornes dorées.    - tu cum pro vitula statuis dulcem Aulide natam ante aras, Hor.: toi, lorsque, à Aulis, tu mets devant l'autel, à la place d'une génisse, ta douce fille.    - statuere captivos in medio, Liv. 21, 42, 1: placer les captifs au milieu.    - cf. Liv. 28, 33, 12 ; 39, 49, 11, etc.    - statuere bovem ante aram, Liv. 1, 45, 6: placer une génisse devant l'autel. --- cf. Virg. En. 9, 627.    - statuere aliquem ante oculos, Cic. de Or. 1, 245: placer, mettre qqn devant les yeux. [st1]2 [-] élever, ériger, dresser, mettre debout.    - statuere tabernacula, statuam, Caes. BC. 1, 81; Cic. Phil. 5, 41: dresser des tentes, une statue.    - statuere tropaeum, Cic. Inv. 2, 69: élever un trophée.    - statuitur Lollius in illo convivio, Cic. Verr. 3, 61: on fait tenir debout Lollius dans ce banquet.    - statuar tumulo, Tac. D. 13: je serai dressé = ma statue se dressera sur le tombeau. --- cf. Ov. H. 2, 67.    - urbem quam statuo vestra est, Virg. En. 1, 573: la ville que je fonde est à vous.    - cf. Virg. En. 4, 655; Prop. 3, 11, 21. [st1]3 [-] [fig.] établir.    - statuere exemplum in aliquo, Cic. Verr. 2, 111: instituer un exemple dans la personne de qqn.    - statuere exemplum in aliquem, Cic. Verr 3, 210: faire un exemple de qqn.    - documentum statuere, Liv. 24, 45, 5: faire un exemple.    - omnium rerum jura, Cic. Caec. 34: établir des lois pour tout.    - statuere aliquem arbitrum alicujus rei, Cic. Att. 15, 1 A, 2: faire qqn arbitre d'une chose. [st1]4 [-] décider, fixer, déterminer.    - statuere omnes partes religionis, Cic. Rep. 2, 26: déterminer toutes les parties de la religion.    - statuere modum alicui rei, Cic. Verr. 5, 163: fixer une limite à qqch, ou alicujus rei Cic. Sull. 48.    - statuere condicionem, legem alicui, Cic. Balb. 25 ; Phil. 10, 12, fixer des conditions, une loi à qqn.    - statuere diem alicui, alicui rei Sall. C. 36, 2 ; J. 70, 3: assigner un jour à qqn, à qqch.    - cf. Liv. 24, 27, 1; 35, 35, 15.    - statuto tempore, Curt. 6, 3, 7: à l'époque fixée.    - avec int. ind. statuere utrum sint an... Cic. Phil. 2, 30: décider, trancher, s'ils sont ou si... --- cf. Mur. 27 ; Ac. 2, 9, etc.    - statuere apud animum suum, Liv. 24, 2, 4: décider dans son esprit... --- cf. Liv. 6, 39, 11.    - habes statutum quid... putes, Cic. Fam. 4, 2, 4: tu as une idée arrêtée sur ce que tu crois... [st1]5 [-] poser en principe, être d'avis, juger, croire, estimer, imaginer, se mettre dans la tête.    - statuere + prop. inf.: établir (comme vérité) que, croire que.    - statuit sibi non expectandum esse, Caes.: il pensa qu'il ne devait pas attendre (il résolut de ne pas attendre).    - statuit aliquid sibi consilii novi esse capiendum, Nep.: il pensa qu'il devait employer quelque stratagème nouveau.    - nolim statuas me mente malignā id facere, Catul. 67: ne va pas croire que j'agis ainsi par méchanceté.    - ut ego mihi statuo, Cic.: comme je l'imagine.    - avec deux acc. statuere aliquem hostem, Cic. Phil. 11, 3: juger qqn un ennemi.    - cf. Cic. Off. 1, 5; Sest. 144; Lael. 38, etc.    - avec prop. inf. statuerant se... numquam esse visuros, Cic. Verr. 5, 95: ils avaient dans l'idée qu'ils ne verraient jamais...    - cf. Cic. Br. 143 ; Phil. 12, 12 ; Caec. 39 ; Planc. 51, etc.    - sic statuo a me... partes esse susceptas, Cic. Sest. 3: mon point de vue est que j'ai assumé le rôle... --- cf. Cic. Fam. 7, 33, etc.    - non statuebas tibi... rationem esse reddendam, Cic. Verr. 2, 28: tu n'estimais pas que tu devais rendre compte...    - cf. Verr. 5, 103 ; Sest. 24.    - manendum mihi statuebam, Cic. Phil. 1, 1: je considérais comme mon devoir de rester.    - cf. Cic. Clu. 16 ; Fam. 5, 2, 1; Caes. BG. 1, 11, 6.    - statuit exspectandam classem, Caes. BG. 3, 14, 1: il estima qu'il fallait attendre la flotte.    - ut ego mihi statuo, Cic. Mur. 32: comme je m'en forme l'idée.    - ut Manilius statuebat, Cic. Caec. 69: comme c'était l'avis de Manilius. [st1]6 [-] décider, arrêter, résoudre.    - avec même sujet - statuere + inf.: décider de.    - avec sujets différents - statuere ut: décider de, décider que.    - Caesar proelio supersedere statuit, Caes.: César décida de surseoir au combat.    - statuit jus non dicere, Cic. Prov. 10: il décida de ne pas rendre la justice.    - cf. Cic. Mil. 24 ; Lig. 21; Off. 1, 4, etc.    - sic habuisti statutum cum animo... rejicere, Cic. Verr. 3, 95: tu as eu le parti pris de récuser...    - statuunt ut decem milia hominum mittantur, Caes.: ils décident d'envoyer dix mille hommes.    - statuere sibi eam legem ut....: s'imposer comme loi de...    - avec ut, ne statuunt ut... mittantur, Caes. BG. 7, 21, 2: ils décident que soient envoyés.    - cf. Cic. Verr. 3, 38 ; Off. 3, 48, etc.    - statuitur, ne... sit Creta provincia, Cic. Phil. 2, 97: on décide que la Crète ne sera plus province. [st1]7 [-] décider, décréter, statuer.    - statuere aliquid gravius in aliquem, Cic. Verr. 4, 19: décider qqch d'un peu grave contre qqn.    - statuere aliquid de aliquo, Sall. C. 52, 31: prendre une décision sur qqn.    - abst. de aliquo statuere, Caes. BG. 1, 19, 57: prendre une décision sur qqn.    - pro merito cujusque statuitur, Liv. 8, 14, 1: on statue selon les services de chacun.    - de se statuere, Tac. An. 6, 29: s'exécuter soi-même, se suicider.
    * * *
    stătŭo, ĕre, tŭi, tūtum [status] - tr. - [st1]1 [-] établir, poser, placer, mettre dans une position déterminée.    - statuite hic lectulos, Plaut. Pers. 759: placez ici les lits.    - statue signum, Liv. 5, 55, 1: plante l'enseigne.    - tigna statuere, Caes. BG. 4, 17: placer des pilotis.    - crateres statuere, Virg. En. 1, 724: disposer les coupes sur la table.    - statuam ante aras aurata fronte juvencum, Virg. En. 9: je placerai devant tes autels un jeune taureau aux cornes dorées.    - tu cum pro vitula statuis dulcem Aulide natam ante aras, Hor.: toi, lorsque, à Aulis, tu mets devant l'autel, à la place d'une génisse, ta douce fille.    - statuere captivos in medio, Liv. 21, 42, 1: placer les captifs au milieu.    - cf. Liv. 28, 33, 12 ; 39, 49, 11, etc.    - statuere bovem ante aram, Liv. 1, 45, 6: placer une génisse devant l'autel. --- cf. Virg. En. 9, 627.    - statuere aliquem ante oculos, Cic. de Or. 1, 245: placer, mettre qqn devant les yeux. [st1]2 [-] élever, ériger, dresser, mettre debout.    - statuere tabernacula, statuam, Caes. BC. 1, 81; Cic. Phil. 5, 41: dresser des tentes, une statue.    - statuere tropaeum, Cic. Inv. 2, 69: élever un trophée.    - statuitur Lollius in illo convivio, Cic. Verr. 3, 61: on fait tenir debout Lollius dans ce banquet.    - statuar tumulo, Tac. D. 13: je serai dressé = ma statue se dressera sur le tombeau. --- cf. Ov. H. 2, 67.    - urbem quam statuo vestra est, Virg. En. 1, 573: la ville que je fonde est à vous.    - cf. Virg. En. 4, 655; Prop. 3, 11, 21. [st1]3 [-] [fig.] établir.    - statuere exemplum in aliquo, Cic. Verr. 2, 111: instituer un exemple dans la personne de qqn.    - statuere exemplum in aliquem, Cic. Verr 3, 210: faire un exemple de qqn.    - documentum statuere, Liv. 24, 45, 5: faire un exemple.    - omnium rerum jura, Cic. Caec. 34: établir des lois pour tout.    - statuere aliquem arbitrum alicujus rei, Cic. Att. 15, 1 A, 2: faire qqn arbitre d'une chose. [st1]4 [-] décider, fixer, déterminer.    - statuere omnes partes religionis, Cic. Rep. 2, 26: déterminer toutes les parties de la religion.    - statuere modum alicui rei, Cic. Verr. 5, 163: fixer une limite à qqch, ou alicujus rei Cic. Sull. 48.    - statuere condicionem, legem alicui, Cic. Balb. 25 ; Phil. 10, 12, fixer des conditions, une loi à qqn.    - statuere diem alicui, alicui rei Sall. C. 36, 2 ; J. 70, 3: assigner un jour à qqn, à qqch.    - cf. Liv. 24, 27, 1; 35, 35, 15.    - statuto tempore, Curt. 6, 3, 7: à l'époque fixée.    - avec int. ind. statuere utrum sint an... Cic. Phil. 2, 30: décider, trancher, s'ils sont ou si... --- cf. Mur. 27 ; Ac. 2, 9, etc.    - statuere apud animum suum, Liv. 24, 2, 4: décider dans son esprit... --- cf. Liv. 6, 39, 11.    - habes statutum quid... putes, Cic. Fam. 4, 2, 4: tu as une idée arrêtée sur ce que tu crois... [st1]5 [-] poser en principe, être d'avis, juger, croire, estimer, imaginer, se mettre dans la tête.    - statuere + prop. inf.: établir (comme vérité) que, croire que.    - statuit sibi non expectandum esse, Caes.: il pensa qu'il ne devait pas attendre (il résolut de ne pas attendre).    - statuit aliquid sibi consilii novi esse capiendum, Nep.: il pensa qu'il devait employer quelque stratagème nouveau.    - nolim statuas me mente malignā id facere, Catul. 67: ne va pas croire que j'agis ainsi par méchanceté.    - ut ego mihi statuo, Cic.: comme je l'imagine.    - avec deux acc. statuere aliquem hostem, Cic. Phil. 11, 3: juger qqn un ennemi.    - cf. Cic. Off. 1, 5; Sest. 144; Lael. 38, etc.    - avec prop. inf. statuerant se... numquam esse visuros, Cic. Verr. 5, 95: ils avaient dans l'idée qu'ils ne verraient jamais...    - cf. Cic. Br. 143 ; Phil. 12, 12 ; Caec. 39 ; Planc. 51, etc.    - sic statuo a me... partes esse susceptas, Cic. Sest. 3: mon point de vue est que j'ai assumé le rôle... --- cf. Cic. Fam. 7, 33, etc.    - non statuebas tibi... rationem esse reddendam, Cic. Verr. 2, 28: tu n'estimais pas que tu devais rendre compte...    - cf. Verr. 5, 103 ; Sest. 24.    - manendum mihi statuebam, Cic. Phil. 1, 1: je considérais comme mon devoir de rester.    - cf. Cic. Clu. 16 ; Fam. 5, 2, 1; Caes. BG. 1, 11, 6.    - statuit exspectandam classem, Caes. BG. 3, 14, 1: il estima qu'il fallait attendre la flotte.    - ut ego mihi statuo, Cic. Mur. 32: comme je m'en forme l'idée.    - ut Manilius statuebat, Cic. Caec. 69: comme c'était l'avis de Manilius. [st1]6 [-] décider, arrêter, résoudre.    - avec même sujet - statuere + inf.: décider de.    - avec sujets différents - statuere ut: décider de, décider que.    - Caesar proelio supersedere statuit, Caes.: César décida de surseoir au combat.    - statuit jus non dicere, Cic. Prov. 10: il décida de ne pas rendre la justice.    - cf. Cic. Mil. 24 ; Lig. 21; Off. 1, 4, etc.    - sic habuisti statutum cum animo... rejicere, Cic. Verr. 3, 95: tu as eu le parti pris de récuser...    - statuunt ut decem milia hominum mittantur, Caes.: ils décident d'envoyer dix mille hommes.    - statuere sibi eam legem ut....: s'imposer comme loi de...    - avec ut, ne statuunt ut... mittantur, Caes. BG. 7, 21, 2: ils décident que soient envoyés.    - cf. Cic. Verr. 3, 38 ; Off. 3, 48, etc.    - statuitur, ne... sit Creta provincia, Cic. Phil. 2, 97: on décide que la Crète ne sera plus province. [st1]7 [-] décider, décréter, statuer.    - statuere aliquid gravius in aliquem, Cic. Verr. 4, 19: décider qqch d'un peu grave contre qqn.    - statuere aliquid de aliquo, Sall. C. 52, 31: prendre une décision sur qqn.    - abst. de aliquo statuere, Caes. BG. 1, 19, 57: prendre une décision sur qqn.    - pro merito cujusque statuitur, Liv. 8, 14, 1: on statue selon les services de chacun.    - de se statuere, Tac. An. 6, 29: s'exécuter soi-même, se suicider.
    * * *
        Statuo, statuis, statui, statutum, pe. prod. statuere. Liu. Ordonner, Arrester quelque propos.
    \
        Statuere et decernere. Cic. Ordonner et arrester.
    \
        Senatus statuit. Cic. A ordonné.
    \
        Causam sibi dicendam esse statuerat. Cic. Il s'estoit asseuré que, etc. Il avoit faict son conte, et s'attendoit asseureement que, etc. Il s'estoit tout resolu et deliberé, etc.
    \
        Statuere summum bonum, non dolere. Cic. Estimer et arrester que le souverain bien est, n'avoir point de douleur, Estre de ceste opinion ferme et asseuree.
    \
        Apud animos vel animum statuere. Liu. Arrester en soymesme.
    \
        Vix statuere apud animum meum possum, vtrum peior ipsa res, an peiore exemplo agatur. Liu. Je ne puis estimer ou juger, ne resouldre en moymesme, si, etc.
    \
        De aliquo statuere. Tacit. Le condamner et faire mourir.
    \
        De se statuere. Tacit. Se tuer avant qu'on soit condamné.
    \
        Vt in posterum, documentum statuerem nequis talem amentiam vellet imitari. Cicero. A fin que je baillasse exemple.
    \
        Exemplum statuere in homine. Cic. Punir tellement un homme, que les autres y prennent exemple, Faire jugement exemplaire.
    \
        Finem alicuius rei statuere. Cic. Arrester la fin de quelque chose.
    \
        In aliquem statuere. Caes. Ordonner quelque chose contre aucun.
    \
        Quod ius statues communi diuidendo? Cic. Quelle nature luy bailleras tu?
    \
        Legem sibi statuere. Cic. Se faire une loy.
    \
        Locum colloquio statuere. Liu. Ordonner du lieu pour parlementer.
    \
        Mercedem statuere. Brutus Ciceroni. Arrester avec aucun quel loyer on luy veult bailler.
    \
        Modum statuere alienae industriae. Cic. Donner reigle et mesure.
    \
        Macedonibus treceni nummi in capita statutum est pretium. Liu. On arresta que chasque Macedonien payeroit trois cens pieces d'argent.
    \
        Pretium statui arti meae. Terent. J'ay mis à pris ma besongne.
    \
        Statuite quanti hoc putetis, et quam multo redemisse. Cic. Pensez et estimez en vous mesmes.
    \
        Statuere qui sit sapiens, vel maxime videtur esse sapientis. Cic. Arrester et diffinir ou determiner.
    \
        Stipendium alicui statuere de publico. Liu. Assigner gages à aucun sur les deniers de la ville.
    \
        Triste aliquid statuere. Ouid. Ordonner quelque punition.
    \
        Tabernacula statuere in foro. Liu. Poser et asseoir.
    \
        Aras binas statuit e caespite. Ouid. Elle erigea, etc.
    \
        Crateras magnos statuunt. Virgil. Ils mettent sur table.
    \
        Terminos statuere. Liu. Asseoir et planter bornes.
    \
        Tumulum statuere. Virgil. Eriger.
    \
        Vrbem praeclaram statui. Virgil. J'ay basti et edifié, etc.
    \
        Crateras duos statuam tibi pinguis oliui. Virg. Je te dedieray.
    \
        Statuere statuam alicui. Cic. Luy dresser et eriger une statue en memoire de luy, Eslever.
    \
        Statue contra, aliquem confectum tantis animi corporisque doloribus, etc. Cic. Mets, ou pose le cas que, etc.
    \
        Sublimen medium arriperem, et capite primum in terram statuerem. Terent. Je luy jecteroye la teste contre terre, ou les pieds contremont.
    \
        Statutum est. Cic. Cela est tout arresté.

    Dictionarium latinogallicum > statuo

  • 8 volo

    [st1]1 [-] vŏlo, āvi, ātum, āre: - int. - a - voler.    - Cic. Nat. 2, 122 ; Div. 1, 120.    - sine pennis volare haud facilest, Plaut. Poen. (prov.): sans ailes, il n'est pas facile de voler.    - verba volant, scripta manent: les paroles s'envolent, les écrits restent.    - fama volat pulsum regnis cessisse paternis Idomenea ducem, Virg. En. 3: la rumeur court que le prince Idoménée est parti, expulsé du royaume de ses pères.    - volantes, ium, f.: les oiseaux. --- Lucr. 2, 1083; Virg. En. 6, 239. b - venir ou aller rapidement.    - per summa levis volat aequora curru, Virg. En. 5, 819: sur son char il vole légèrement à la surface des flots.    - cf. Virg. G. 3, 181; En. 12, 650.    - volasse eum, non iter fecisse diceres, Cic. Phil. 10, 11: on eût dit qu'il avait volé et non voyagé.    - en parl. de traits Enn., Cat., Lucr., Sall. J. 60, 2; Liv. 26, 44, 7, etc.    - litterae Capuam ad Pompeium volare dicebantur, Cic. Att. 2, 19, 3: on dit qu'une lettre s'est envolée aussitôt vers Pompée à Capoue [par exprès]. --- cf. Cic. Att. 6, 4, 3.    - volat aetas, Cic Tusc. I, 76: le temps vole.    - poét. avec inf. volat pellere... V.-Flac. 4, 407: elle vole pour chasser. [st1]2 [-] vŏlo, vīs, vult, vŏlŭi, velle: - tr. -    - cf. gr. βολ-, βούλομαι.    - formes anciennes volt, voltis, souvent conservées, p. ex. d. Cic. Sest. 90; Rep. 3, 45; Verr. 5, 11; Sest. 64, etc. === vin = visne Plaut., Ter.; Hor. S. 1, 9, 69 === sis = si vis Plaut. Cap. 179, etc. --- part. fut. voliturus, Serv. d. Virg. En. 5, 712. --- sultis = si voltis, Plaut. Stich. 1, 2, 8; id. As. prol. 1; id. Capt. 2, 3, 96; 3, 5, 9; 4, 4, 11.    - voir la conjugaison. a - vouloir, désirer, souhaiter.    - absol (mulieres) nolunt ubi velis, Ter. Eun. 813: (les femmes) ne veulent pas quand tu veux. --- cf. Cic. Att. 7, 11, 2.    - tarde velle nolentis est, Sen. Ben. 2, 5, 4: vouloir tard, c'est ne pas vouloir.    - quid volui misero mihi? Virg.: malheureux! qu'ai-je souhaité?    - velle, Cic. Tusc. 1, 88: le vouloir, l'idée de volonté.    - velim nolim, Cic. Nat. 1, 17: que je veuille ou non, bon gré mal gré.    - velis nolis Sen. Brev. 8, 5; velit nolit, Sen. Vit. 4, 4; velint nolint, Sen. Ep. 117, 4: bon gré mal gré.    - sive velint sive nolint, Liv. 8, 2, 13: bon gré mal gré.    - quibus bellum volentibus erat probare exemplum, Tac. Agr, 18, 4: ceux qui désiraient la guerre approuvent cet exemple.    - alicujus causā velle: vouloir dans l'intérêt de qqn = vouloir du bien à qqn, avoir en vue son intérêt, vouloir lui faire plaisir, etc.    - cf. Cic. Fam. 16, 17, 2 ; Att. 13, 49, 1, etc. ; Caecil. 21.    - omnia alicujus causā velle, Cic. Fam. 13, 55, 1; Verr. 2, 64: vouloir obliger qqn en tout.    - aquam velim, Plaut. Amp. 1058: je voudrais de l'eau.    - cf. Curc. 90, etc. ; Ter. And. 697, etc.    - nummos volo, Cic. Verr. 3, 196: c'est de l'argent que je veux.    - pacem velle, Cic. Att. 13, 32, 2: vouloir la paix.    - amplius obsidum velle, Caes. BG. 6, 9, 8: vouloir un plus grand nombre d'otages.    - faciam quod vultis, Cic. Rep. 1, 38: je ferai ce que vous voulez.    - quid amplius vultis? Cic. Verr. 3, 152: que voulez-vous de plus?    - quidquid volt, valde volt, Cic. Att. 14, 1,2: tout ce qu'il veut, il le veut bien.    - num quid vis? ou num quid vis aliud? [formule pour prendre congé]: as-tu qqch à me dire, à me demander? tu n'as plus rien à me dire?    - cf. Plaut. Amp. 538; 540, etc.; Ter. Ad. 432 ; Eun. 191, etc.    - num quid vellem non rogavit, Cic. Att. 6, 3, 6: il n'a pas pris congé de moi.    - frequentia rogantium num quid vellet, Liv. 6, 34, 7: la foule des gens qui lui demandaient ses ordres.    - nemo rogavit num quid in Sardiniam vellem, Cic. Q. 2, 2, 1: personne ne m'a demandé si j'avais des commissions pour la Sardaigne.    - alicujus causā omnia velle: vouloir obliger qqn en tout.    - avec inf. poetae post mortem nobilitari volunt, Cic. Tusc. 1, 34: les poètes veulent la gloire après leur mort.    - regiones cognoscere volebat, Caes. BG. 3, 7: il voulait se renseigner sur le pays.    - si vis homo esse, Cic. Att. 4, 15, 2: si tu veux être homme. --- cf. Cic. Fam. 1, 7, 1.    - Platonici volumus esse, Cic. Off. 1, 2: nous voulons être Platoniciens.    - avec inf. parf. neminem notasse volui, Liv. 24, 16, 11: je n'ai pas voulu avoir mis une marque = je n'ai pas voulu qu'une marque fût mise. --- cf. Liv. 32, 21, 33.    - delicta, quibus ignovisse velimus, Hor. P. 347: des défauts pour lesquels nous voudrions que le pardon fût acquis.    - inf. à tirer de l'entourage nec tantum proficiebam quantum volebam, Cic. Att. 1, 17, 1: je n'avais pas tout le succès que je voulais [avoir].    - licere, si velint... considere, Caes. BG. 4, 8, 3, [il répond] qu'ils peuvent, s'ils le veulent, s'arrêter.    - ellipse de l'inf. ire Arpinum volebamus, Cic. Att. 9, 1, 3: j'ai l'intention d'aller à Arpinum.    - cf. Cic. Att. 14, 7, 2; Tac. An. 12, 42.    - avec prop. inf. Germanos suis rebus timere voluit, Caes. BG. 4, 16: il voulut que les Germains eussent peur pour eux-mêmes.    - inf. au pass. impers. mihi volo ignosci, Cic. de Or. 1, 130: je veux l'indulgence pour moi.    - regnari volebant, Liv. 1, 17, 3: ils voulaient qu'on régnât (ils voulait un roi.    - dicebas te velle quae egissem bene et feliciter evenire, Cic. Fam. 4, 14, 1: tu m'exprimais tes voeux pour l'heureux succès de mon acte.    - vult se esse carum suis, Cic. CM 73: il veut garder l'affection de ses amis.    - cf. Cic. Or. 117; de Or. 1, 112; 2, 95; Off. 1, 113.    - avec inf. parf. pass. Corinthum extinctam esse voluerunt, Cic. Pomp. 11: ils voulurent la destruction de Corinthe [état permanent].    - cf. Cic. de Or. 1, 253; Att. 1, 17, 7.    - pass. impers. veteranis cautum esse volumus, Cic. Phil. 2, 59: je désire que des ménagements soient pris à l'égard des vétérans. --- cf. Cic. Caecil. 21.    - ellipse de esse domestica cura te levatum volo, Cic. Q. 3, 9, 3: je désire te voir sans inquiétude sur la famille.    - cf. Cic. Att. 8, 3, 4; Verr. 4, 64.    - te visum velim, Ter. Phorm. 432: je voudrais te voir.    - velle Pompeium se Caesari purgatum, Caes. BC. 1, 8: [il dit] que Pompée désire avoir sa justification aux yeux de César.    - pass. impers. liberis consultum volumus, Cic. Fin. 3, 57: nous voulons qu'il soit pourvu aux intérêts des enfants.    - avec attribut et ellipse de esse te salvum volunt, Cic. Verr. 4, 150: ils désirent que tu sois sauvé.    - qui se populares volunt, Cic. Off. 2, 78: ceux qui veulent être populaires.    - cf. Cic. de Or. 2, 246; Fin. 2, 33; 4, 19; Tusc. 5, 54.    - sujet et inf. s.-ent. neque facile est ut irascatur cui tu velis judex, Cic. de Or. 2, 190 = cui tu eum irasci velis: il n'est pas facile que le juge s'irrite contre celui que tu veux. --- cf. Cic. Sest. 82.    - avec subj. volo exquiras, Cic. Att. 8, 12, 6: je désire que tu recherches.    - tu ad me scribas velim quam diligentissime, Cic. Fam. 7: je voudrais que tu m'écrives avec le plus grand soin.    - cf. Cic. Att. 13, 29, 2; 13, 32, 3.    - visne videamus... Cic. Rep. 1, 15: veux-tu que nous examinions....    - volo hoc oratori contingat ut, Cic. Br. 290: je souhaite à l'orateur ce résultat que... cf. Cic. de Or. 2, 88.    - quam vellem.... tibi dicere liberet, Cic. Br. 248: combien j'aurais voulu qu'il te plût de parler...    - cf. Cic. Verr. 3, 225; Cael. 7; Att. 15, 4, 4.    - velim, ne intermittas, Cic. Att. 11, 12, 4, je voudrais que tu ne cesses pas de.    - cf. Cic. Fin. 1, 26 ; Plaut. Rud. 1067.    - avec ut Ter. Haut. 1027 ; Cic. Vat. 14 ; 17 ; 21; 29 ; Att. 10, 16, 1; Fam. 7, 31, 2; Sull. 1; Tusc. 5, 83; Q. 2, 8, 1.    - ut ne Cic. Dom. 44 ; Fam. 4, 14, 4. b - vouloir, décider, ordonner (formule pour proposer au peuple une loi, ou une mesure quelconque).    - velitis, jubeatis, Quirites, ut... daignez vouloir et ordonner, Romains, que... [cf. l'expression consacrée "plaise à la cour (au tribunal) ordonner"].    - cf. Cic. Dom. 44; Pis. 72 ; Liv. 38, 54, 3.    - interr. ind. dépendant de rogare ou rogatio tribuno pl. rogante vetitis jubeatisne... Cic. Dom. 80, le tribun de la petite plèbe vous demandant si vous voulez et ordonnez...    - rogatus in haec verba populus, velitis jubeatisne... Liv. 22, 10, 2: on consulta le peuple suivant cette formule [en demandant si vous voulez...]: voulez-vous, ordonnez-vous...?    - patres rogationem ad populum Terri jusserunt vellent juberentne... Liv. 36, 1, 5: les sénateurs firent soumettre au peuple cette demande: s'il voulait et ordonnait que...    - d. le style ind. vellent juberent Liv. 31, 6, 1.    - avec prop. inf. majores voluerunt... Cic. Agr. 2, 26: nos ancêtres ont établi que.    - cf. Cic. Amer. 70; Tull. 49; Div. 1, 95. c - avoir telle, telle opinion, prétendre, soutenir.    - vultis nihil esse in natura... Cic. CM. Nat. 3, 36: votre opinion est qu'il n'y a rien dans la nature...    - cf. Cic. Div. 2, 93; Tusc. 1, 20; Fin. 3, 36. d - affirmer, soutenir.    - Cic. Cael. 53; Planc. 84; de Or. 1, 235, etc. g - aimer mieux, préférer (= malo).    - famaene credi velis... quam posteris eam spectaculo esse? Liv. 25, 29, 6: aimerais-tu mieux qu'on s'en rapportât à la renommée [pour savoir combien était grande cette ville] que d'en laisser la vue à la postérité ?    - cf. Liv. 3, 68, 11; Cic. Inv. 2, 5. h - redondance.    - nolite velle, ne veuillez pas.    - cf. Cic. Cael. 79; Mur. 50; Balb. 64; Phil. 7, 25; Nep. Att. 4, 2; Liv. 7, 40, 16. k - expressions remarquables.    - velle alicui bene (male): être bien (mal) disposé pour qqn.    - quid sibi vult? a) [avec un nom de ch. pour sujet] que signifie ? que veut dire ?    - quid illas sibi statuas volunt ? Cic. Verr. 2, 150: que signifient ces statues ?    - cf. Cic. Verr. 3, 118; 186; Leg. 3, 33.    - avec un nom de pers. ou de chose personnifiée quid tibi vis ? Cic. de Or. 2, 269: à quoi veux-tu en venir? que médites-tu ?    - quid igitur sibi volt pater? Ter And. 375: qu'est-ce donc que veut mon père ?    - quidnam voluisti tibi, infelix, Phaedr.: à quoi as-tu songé, malheureux? (quelle idée as-tu eue?)    - avaritia senilis quid sibi velit non intellego, Cic. CM 66: la cupidité chez les vieillards, à quoi rime-t-elle ? je ne le comprends pas.    - cf. Cic. Dom. 29; Caes. BG. 1, 44, 8.    - sans sibi quid comitatus nostri, quid gladii volunt? Cic. Mil. 10: que signifient nos escortes, nos glaives?    - quid vult concursus? Virg.: pourquoi cette affluence?    - avec deux acc., un pron. n. et un pron. pers. numquid aliud me vis? Ter. Phorm. 151: as-tu encore qqch à me dire?    - quid ego te velim, scies, Ter. And. 536: ce que j'ai à te dire, tu le sauras.    - respondit, si quid ille se velit, illum ad se venire oportere, Caes. BG. 1, 34, 2: il répondit que s'il voulait qqch de lui, il devait venir le trouver.    - acc. du nom de pers. aliquem (s.-ent. alloqui) velle: vouloir parler à qqn.    - Plaut. Cap. 602, etc.; Cic. Att. 10, 16, 4. [st1]3 [-] vŏlo, ōnis, m. (surtout au plur.): esclave enrôlé volontairement (après rachat aux frais du trésor public), volontaire (esclave enrôlé).    - Liv. 22, 57, 11; Val. Max. 7, 6, 1; Paul. Diac. p. 370; Macr. S. 1, 11, 30; Liv. 23, 35, 6; 23, 32, 1; Capitol. Anton. Phil. 21, 6; Macr. S. 1, 11, 30.
    * * *
    [st1]1 [-] vŏlo, āvi, ātum, āre: - int. - a - voler.    - Cic. Nat. 2, 122 ; Div. 1, 120.    - sine pennis volare haud facilest, Plaut. Poen. (prov.): sans ailes, il n'est pas facile de voler.    - verba volant, scripta manent: les paroles s'envolent, les écrits restent.    - fama volat pulsum regnis cessisse paternis Idomenea ducem, Virg. En. 3: la rumeur court que le prince Idoménée est parti, expulsé du royaume de ses pères.    - volantes, ium, f.: les oiseaux. --- Lucr. 2, 1083; Virg. En. 6, 239. b - venir ou aller rapidement.    - per summa levis volat aequora curru, Virg. En. 5, 819: sur son char il vole légèrement à la surface des flots.    - cf. Virg. G. 3, 181; En. 12, 650.    - volasse eum, non iter fecisse diceres, Cic. Phil. 10, 11: on eût dit qu'il avait volé et non voyagé.    - en parl. de traits Enn., Cat., Lucr., Sall. J. 60, 2; Liv. 26, 44, 7, etc.    - litterae Capuam ad Pompeium volare dicebantur, Cic. Att. 2, 19, 3: on dit qu'une lettre s'est envolée aussitôt vers Pompée à Capoue [par exprès]. --- cf. Cic. Att. 6, 4, 3.    - volat aetas, Cic Tusc. I, 76: le temps vole.    - poét. avec inf. volat pellere... V.-Flac. 4, 407: elle vole pour chasser. [st1]2 [-] vŏlo, vīs, vult, vŏlŭi, velle: - tr. -    - cf. gr. βολ-, βούλομαι.    - formes anciennes volt, voltis, souvent conservées, p. ex. d. Cic. Sest. 90; Rep. 3, 45; Verr. 5, 11; Sest. 64, etc. === vin = visne Plaut., Ter.; Hor. S. 1, 9, 69 === sis = si vis Plaut. Cap. 179, etc. --- part. fut. voliturus, Serv. d. Virg. En. 5, 712. --- sultis = si voltis, Plaut. Stich. 1, 2, 8; id. As. prol. 1; id. Capt. 2, 3, 96; 3, 5, 9; 4, 4, 11.    - voir la conjugaison. a - vouloir, désirer, souhaiter.    - absol (mulieres) nolunt ubi velis, Ter. Eun. 813: (les femmes) ne veulent pas quand tu veux. --- cf. Cic. Att. 7, 11, 2.    - tarde velle nolentis est, Sen. Ben. 2, 5, 4: vouloir tard, c'est ne pas vouloir.    - quid volui misero mihi? Virg.: malheureux! qu'ai-je souhaité?    - velle, Cic. Tusc. 1, 88: le vouloir, l'idée de volonté.    - velim nolim, Cic. Nat. 1, 17: que je veuille ou non, bon gré mal gré.    - velis nolis Sen. Brev. 8, 5; velit nolit, Sen. Vit. 4, 4; velint nolint, Sen. Ep. 117, 4: bon gré mal gré.    - sive velint sive nolint, Liv. 8, 2, 13: bon gré mal gré.    - quibus bellum volentibus erat probare exemplum, Tac. Agr, 18, 4: ceux qui désiraient la guerre approuvent cet exemple.    - alicujus causā velle: vouloir dans l'intérêt de qqn = vouloir du bien à qqn, avoir en vue son intérêt, vouloir lui faire plaisir, etc.    - cf. Cic. Fam. 16, 17, 2 ; Att. 13, 49, 1, etc. ; Caecil. 21.    - omnia alicujus causā velle, Cic. Fam. 13, 55, 1; Verr. 2, 64: vouloir obliger qqn en tout.    - aquam velim, Plaut. Amp. 1058: je voudrais de l'eau.    - cf. Curc. 90, etc. ; Ter. And. 697, etc.    - nummos volo, Cic. Verr. 3, 196: c'est de l'argent que je veux.    - pacem velle, Cic. Att. 13, 32, 2: vouloir la paix.    - amplius obsidum velle, Caes. BG. 6, 9, 8: vouloir un plus grand nombre d'otages.    - faciam quod vultis, Cic. Rep. 1, 38: je ferai ce que vous voulez.    - quid amplius vultis? Cic. Verr. 3, 152: que voulez-vous de plus?    - quidquid volt, valde volt, Cic. Att. 14, 1,2: tout ce qu'il veut, il le veut bien.    - num quid vis? ou num quid vis aliud? [formule pour prendre congé]: as-tu qqch à me dire, à me demander? tu n'as plus rien à me dire?    - cf. Plaut. Amp. 538; 540, etc.; Ter. Ad. 432 ; Eun. 191, etc.    - num quid vellem non rogavit, Cic. Att. 6, 3, 6: il n'a pas pris congé de moi.    - frequentia rogantium num quid vellet, Liv. 6, 34, 7: la foule des gens qui lui demandaient ses ordres.    - nemo rogavit num quid in Sardiniam vellem, Cic. Q. 2, 2, 1: personne ne m'a demandé si j'avais des commissions pour la Sardaigne.    - alicujus causā omnia velle: vouloir obliger qqn en tout.    - avec inf. poetae post mortem nobilitari volunt, Cic. Tusc. 1, 34: les poètes veulent la gloire après leur mort.    - regiones cognoscere volebat, Caes. BG. 3, 7: il voulait se renseigner sur le pays.    - si vis homo esse, Cic. Att. 4, 15, 2: si tu veux être homme. --- cf. Cic. Fam. 1, 7, 1.    - Platonici volumus esse, Cic. Off. 1, 2: nous voulons être Platoniciens.    - avec inf. parf. neminem notasse volui, Liv. 24, 16, 11: je n'ai pas voulu avoir mis une marque = je n'ai pas voulu qu'une marque fût mise. --- cf. Liv. 32, 21, 33.    - delicta, quibus ignovisse velimus, Hor. P. 347: des défauts pour lesquels nous voudrions que le pardon fût acquis.    - inf. à tirer de l'entourage nec tantum proficiebam quantum volebam, Cic. Att. 1, 17, 1: je n'avais pas tout le succès que je voulais [avoir].    - licere, si velint... considere, Caes. BG. 4, 8, 3, [il répond] qu'ils peuvent, s'ils le veulent, s'arrêter.    - ellipse de l'inf. ire Arpinum volebamus, Cic. Att. 9, 1, 3: j'ai l'intention d'aller à Arpinum.    - cf. Cic. Att. 14, 7, 2; Tac. An. 12, 42.    - avec prop. inf. Germanos suis rebus timere voluit, Caes. BG. 4, 16: il voulut que les Germains eussent peur pour eux-mêmes.    - inf. au pass. impers. mihi volo ignosci, Cic. de Or. 1, 130: je veux l'indulgence pour moi.    - regnari volebant, Liv. 1, 17, 3: ils voulaient qu'on régnât (ils voulait un roi.    - dicebas te velle quae egissem bene et feliciter evenire, Cic. Fam. 4, 14, 1: tu m'exprimais tes voeux pour l'heureux succès de mon acte.    - vult se esse carum suis, Cic. CM 73: il veut garder l'affection de ses amis.    - cf. Cic. Or. 117; de Or. 1, 112; 2, 95; Off. 1, 113.    - avec inf. parf. pass. Corinthum extinctam esse voluerunt, Cic. Pomp. 11: ils voulurent la destruction de Corinthe [état permanent].    - cf. Cic. de Or. 1, 253; Att. 1, 17, 7.    - pass. impers. veteranis cautum esse volumus, Cic. Phil. 2, 59: je désire que des ménagements soient pris à l'égard des vétérans. --- cf. Cic. Caecil. 21.    - ellipse de esse domestica cura te levatum volo, Cic. Q. 3, 9, 3: je désire te voir sans inquiétude sur la famille.    - cf. Cic. Att. 8, 3, 4; Verr. 4, 64.    - te visum velim, Ter. Phorm. 432: je voudrais te voir.    - velle Pompeium se Caesari purgatum, Caes. BC. 1, 8: [il dit] que Pompée désire avoir sa justification aux yeux de César.    - pass. impers. liberis consultum volumus, Cic. Fin. 3, 57: nous voulons qu'il soit pourvu aux intérêts des enfants.    - avec attribut et ellipse de esse te salvum volunt, Cic. Verr. 4, 150: ils désirent que tu sois sauvé.    - qui se populares volunt, Cic. Off. 2, 78: ceux qui veulent être populaires.    - cf. Cic. de Or. 2, 246; Fin. 2, 33; 4, 19; Tusc. 5, 54.    - sujet et inf. s.-ent. neque facile est ut irascatur cui tu velis judex, Cic. de Or. 2, 190 = cui tu eum irasci velis: il n'est pas facile que le juge s'irrite contre celui que tu veux. --- cf. Cic. Sest. 82.    - avec subj. volo exquiras, Cic. Att. 8, 12, 6: je désire que tu recherches.    - tu ad me scribas velim quam diligentissime, Cic. Fam. 7: je voudrais que tu m'écrives avec le plus grand soin.    - cf. Cic. Att. 13, 29, 2; 13, 32, 3.    - visne videamus... Cic. Rep. 1, 15: veux-tu que nous examinions....    - volo hoc oratori contingat ut, Cic. Br. 290: je souhaite à l'orateur ce résultat que... cf. Cic. de Or. 2, 88.    - quam vellem.... tibi dicere liberet, Cic. Br. 248: combien j'aurais voulu qu'il te plût de parler...    - cf. Cic. Verr. 3, 225; Cael. 7; Att. 15, 4, 4.    - velim, ne intermittas, Cic. Att. 11, 12, 4, je voudrais que tu ne cesses pas de.    - cf. Cic. Fin. 1, 26 ; Plaut. Rud. 1067.    - avec ut Ter. Haut. 1027 ; Cic. Vat. 14 ; 17 ; 21; 29 ; Att. 10, 16, 1; Fam. 7, 31, 2; Sull. 1; Tusc. 5, 83; Q. 2, 8, 1.    - ut ne Cic. Dom. 44 ; Fam. 4, 14, 4. b - vouloir, décider, ordonner (formule pour proposer au peuple une loi, ou une mesure quelconque).    - velitis, jubeatis, Quirites, ut... daignez vouloir et ordonner, Romains, que... [cf. l'expression consacrée "plaise à la cour (au tribunal) ordonner"].    - cf. Cic. Dom. 44; Pis. 72 ; Liv. 38, 54, 3.    - interr. ind. dépendant de rogare ou rogatio tribuno pl. rogante vetitis jubeatisne... Cic. Dom. 80, le tribun de la petite plèbe vous demandant si vous voulez et ordonnez...    - rogatus in haec verba populus, velitis jubeatisne... Liv. 22, 10, 2: on consulta le peuple suivant cette formule [en demandant si vous voulez...]: voulez-vous, ordonnez-vous...?    - patres rogationem ad populum Terri jusserunt vellent juberentne... Liv. 36, 1, 5: les sénateurs firent soumettre au peuple cette demande: s'il voulait et ordonnait que...    - d. le style ind. vellent juberent Liv. 31, 6, 1.    - avec prop. inf. majores voluerunt... Cic. Agr. 2, 26: nos ancêtres ont établi que.    - cf. Cic. Amer. 70; Tull. 49; Div. 1, 95. c - avoir telle, telle opinion, prétendre, soutenir.    - vultis nihil esse in natura... Cic. CM. Nat. 3, 36: votre opinion est qu'il n'y a rien dans la nature...    - cf. Cic. Div. 2, 93; Tusc. 1, 20; Fin. 3, 36. d - affirmer, soutenir.    - Cic. Cael. 53; Planc. 84; de Or. 1, 235, etc. g - aimer mieux, préférer (= malo).    - famaene credi velis... quam posteris eam spectaculo esse? Liv. 25, 29, 6: aimerais-tu mieux qu'on s'en rapportât à la renommée [pour savoir combien était grande cette ville] que d'en laisser la vue à la postérité ?    - cf. Liv. 3, 68, 11; Cic. Inv. 2, 5. h - redondance.    - nolite velle, ne veuillez pas.    - cf. Cic. Cael. 79; Mur. 50; Balb. 64; Phil. 7, 25; Nep. Att. 4, 2; Liv. 7, 40, 16. k - expressions remarquables.    - velle alicui bene (male): être bien (mal) disposé pour qqn.    - quid sibi vult? a) [avec un nom de ch. pour sujet] que signifie ? que veut dire ?    - quid illas sibi statuas volunt ? Cic. Verr. 2, 150: que signifient ces statues ?    - cf. Cic. Verr. 3, 118; 186; Leg. 3, 33.    - avec un nom de pers. ou de chose personnifiée quid tibi vis ? Cic. de Or. 2, 269: à quoi veux-tu en venir? que médites-tu ?    - quid igitur sibi volt pater? Ter And. 375: qu'est-ce donc que veut mon père ?    - quidnam voluisti tibi, infelix, Phaedr.: à quoi as-tu songé, malheureux? (quelle idée as-tu eue?)    - avaritia senilis quid sibi velit non intellego, Cic. CM 66: la cupidité chez les vieillards, à quoi rime-t-elle ? je ne le comprends pas.    - cf. Cic. Dom. 29; Caes. BG. 1, 44, 8.    - sans sibi quid comitatus nostri, quid gladii volunt? Cic. Mil. 10: que signifient nos escortes, nos glaives?    - quid vult concursus? Virg.: pourquoi cette affluence?    - avec deux acc., un pron. n. et un pron. pers. numquid aliud me vis? Ter. Phorm. 151: as-tu encore qqch à me dire?    - quid ego te velim, scies, Ter. And. 536: ce que j'ai à te dire, tu le sauras.    - respondit, si quid ille se velit, illum ad se venire oportere, Caes. BG. 1, 34, 2: il répondit que s'il voulait qqch de lui, il devait venir le trouver.    - acc. du nom de pers. aliquem (s.-ent. alloqui) velle: vouloir parler à qqn.    - Plaut. Cap. 602, etc.; Cic. Att. 10, 16, 4. [st1]3 [-] vŏlo, ōnis, m. (surtout au plur.): esclave enrôlé volontairement (après rachat aux frais du trésor public), volontaire (esclave enrôlé).    - Liv. 22, 57, 11; Val. Max. 7, 6, 1; Paul. Diac. p. 370; Macr. S. 1, 11, 30; Liv. 23, 35, 6; 23, 32, 1; Capitol. Anton. Phil. 21, 6; Macr. S. 1, 11, 30.
    * * *
    I.
        Volo, volas, volare. Virgil. Voler.
    \
        Nauis volat. Vogue legierement.
    \
        Ne me frustra illic expectet, vola. Terent. Va legierement.
    \
        Volat aetas. Cic. S'en va et se passe legierement.
    \
        Volant literae. Cic. Quand on les porte soubdainement et en diligence.
    II.
        Volo, vis, vult, volui, velle. Virgil. Vouloir.
    \
        Volo te, Subaudi, alloqui: et, Volo te paucis, aut tribus verbis. Plaut. Je veulx parler à toy.
    \
        Te tribus verbis volo. Plaut. Je te veulx dire trois mots.
    \
        Velint nolint. Plin. iunior. Vueillent ou non, Maulgré euls.
    \
        Velit nolit, scire difficile est. Cic. S'il le veult ou non.
    \
        Quem locum volo tibi esse notum. Brutus ad Ciceronem. Je desire que, etc.
    \
        Volo omnia tua causa. Cic. Je vouldroye faire pour toy tout ce qu'il me seroit possible, Je te vouldroye faire tout plaisir.
    \
        Volo valde eius causa. Cic. Je vouldroye grandement luy faire plaisir.
    \
        Volo tua causa, absolute. Cic. Je te vouldroye faire plaisir.
    \
        Quid vultis amplius? Cic. Que demandez vous d'advantage?
    \
        Volo tibi hunc honorem Deum fortunare. Cic. Je desire fort que, etc.
    \
        Volo tuam gratiam. Plaut. Je desire d'estre en ta grace.
    \
        Volo me excusatum istis. Cic. Je desire fort d'estre excusé envers euls.
    \
        Volo vos oratos esse. Plaut. Je vous prie.
    \
        Vt veniret miles, velim. Plaut. Je vouldroye bien que le gendarme vint.
    \
        Quatuor naturas ex quo omnia constare censet, diuinas esse vult. Cic. Il est d'opinion et fantasie que, etc.
    \
        Quid sibi vult istud? Cic. Que signifie cecy?

    Dictionarium latinogallicum > volo

  • 9 detraho

    dē-traho, trāxī, tractum, ere, I) herab-, herunterziehen, -nehmen, herab-, herunterreißen, 1) eig.: a) übh.: alqm de curru, Cic.: alqm de caelo (bildl., seines hohen Ruhms berauben), Cic.: alqm e curru, Val. Max.: alqm ex suspendio, Cels.: alqm pedibus e tribunali, Suet.: alqm ab ipsis aris pulvinaribusque, Cic. – alqm equo, Liv.: alqm lecto, Curt.: integrum corpus Christi patibulo, Lact.: coronam capite, Val. Max.: virgam non altā ilice, Ov. – armatos ingenti corporum mole secum ad terram, Curt.: feros tauros cornibus ad terram, Suet. – b) ein Bauwerk usw. herab-, niederreißen, schleifen, pontes et scalas, Tac.: statuas, Lampr.: statuas et imagines eius, Iustin.: muros coloniae, munimenta servitii, Tac.: castella trans Euphratem, Tac.
    2) übtr., herabziehen, erniedrigen, filiae ex fastigio paterno rerum mutatione detractae, Curt. 3, 13 (35), 12: sciat regum maiestatem difficilius ad medium detrahi, quam a mediis ad ima praecipitari, Liv. 37, 45, 18.
    II) wegziehen, wegnehmen, A) abziehen, abnehmen, abreißen, 1) eig.: a) übh.: crumenam sibi de collo, Plaut.: de digito anulum, Ter.: alci de digito anulum, Cic.: de mulis stramenta, Caes.: e manu alcis anulum, Val. Max. u. Eutr.: ex aure alcis bacam od. unionem, Hor. u. Suet.: e veste matris fibulas, Hyg.:
    ————
    nomen ex scutis, herausmeißeln, Auct. b. Alex.: lapidem quadratum ex opere, herausnehmen, Plin. ep.: alci ungulum, Pacuv. fr.: alci anulum, Ter. u. Suet.: torquem hosti, Cic.: scutum militi, Caes.: frenos equis, Liv. u. Aur. Vict.: strata od. clitellas mulis, Liv.: copulam canibus, Phaedr.: vestem corpori, Curt.: diadema capiti, Curt.: coronam capiti (suo), Liv. u. Plin.: crinalem capiti vittam, Ov.: lectis argenteam laminam, Suet. – m. bl. Acc., vestimenta, Cato fr.: vestem, Cic.: loricam vestemque, Curt.: soccos, Ter.: socculum, Suet.: signum (das Siegel), Nep. – b) insbes.: α) scherend od. schindend od. schälend von einem Körper abziehen, pecori lanas, abscheren, Ps. Quint. decl.: u. so lanam, Col.: capillos, Cael. Aur. – coria occisis, Mela: pellem, Hor. u. Phaedr.: pelles vitulorum marinorum corpori, Plin.: si summa pellicula detracta est, sich abgeschält hat, Cels.: quid me mihi detrahis? warum ziehst du mich selber (meine Haut) ab? Ov.: cucumeris se mina detractis corticibus, geschälte, Cels. – β) als t. t. des Gartenbaues, einen Setzling vom Stamme abreißen, flagellum matri, Col.: malleolos quam maturissimos viti, Col. – γ) als mediz. t. t., aus dem Körper abführen, ausleeren, abzapfen, dem Körper entziehen, materiam per os, Scrib.: materiam ex capite per nares vel os, Scrib.: materiam per alvum, Scrib.: cathetere liquorem (des Wassersüchtigen), Cael. Aur.: sanguinem venis,
    ————
    Lucr.: sanguinem, Capit.: si satis materiae (Blutstoff, Blut) detractum est, Cels. – v. Heilmitteln, sinapi detrahit largiter pituitam, Scrib.: hoc medicamentum detrahere dixit post diem septimum fragmina quaedam lapidum quasi arenam, Scrib. – v. Embryo, praeseminatio crescens ex omnibus cibi partibus detrahit alimentum in se, führt sich zu, zieht an sich, Vitr.
    2) übtr.: a) wegnehmen, abnehmen übh., quod ab alterutra detraxit parte reponit eius in adversa, Lucr.: ab ore figuram, Prop.: de homine sensus, Cic.: cum de symmetria sit detractum aut adiectum, Vitr.: multis erit de magnitudine et longitudine detrahendum corporis, Augustin.: feros habitus homini, Ov.: vindicet (gebe zurück) antiquam faciem vultusque ferinos detrahat, Ov. – b) als milit. t. t., einen Truppenteil wegziehen, absondern, detachieren, ex tertia acie singulas cohortes, Caes. b. c. 3, 89, 3: cohortes duas et complures singulatim, Caes. b. G. 3, 2, 3. – c) wegnehmen = weglassen, auslassen, parvis momentis multa natura aut affingit (setzt zu) aut mutat aut detrahit, Cic.: nec detrahens quicquam vitae beatae nec adiciens, Sen. – als gramm. t. t., Buchstaben usw. wegnehmen, weglassen, wegfallen lassen (Ggstz. adicere), litteras syllabasque, Quint. 1, 6, 22: consonantes, Quint. 9, 4, 86: litteram, Isid. 1, 31, 4: coniunctiones, Suet. Aug. 86, 1. – d) numerisch von einer Summe, einem Gewicht abziehen, de tota summa
    ————
    binas quinquagesimas, Cic.: alqd de summa frumenti, Cic.: nihil de vivo, Cic.: de militum cibariis, Quint.: neque detractum de pondere quicquam, Lucr. – multae (von der Strafsumme) novem partes, Nep.: ponderibus antiquis aut adiecit aut detraxit, Scrib. – prägn., durch Wegnahme, Abzug vermindern, verringern, pondus, Nep.: imperatorium sumptum pulsis non necessariis ad solidi dimidium, Capit.: et lucubrationes detraxi et meridiationes addidi, Cic. – e) ein geistiges oder moral. Übel od. Gut abnehmen, benehmen, alci unius mensis laborem, vom Halse schaffen, Cic.: facientibus iter multum defatigationis, Quint.: illam opinionem maerenti, Cic.: animis errorem (die Ungewißheit) nostris, Ov.: molestiam (von einem Umstand), Vitr.: inanes sollicitudines (v. der Philosophie), Cic.: alci calamitatem, dem Unglück entreißen, Cic.: senatui infamiam tanti flagitii, ersparen, Tac.: fingendus est nobis oratione nostrā detractis vitiis orator, ein fehlerfreier R., Cic.: detractā opinione probitatis, wenn der Glaube an seine R. benommen ist, fehlt, Cic. – f) jmd. von einem Vorhaben abbringen, alqm a deformi proposito, Amm. 26, 7, 13.
    B) wegziehen, fortziehen, weg-, fortschleppen, 1) eig.: alqm manu suā, Liv. epit. 30: alqm spectaculis, Suet. Cal. 35, 2 (vgl. Cal. 55, 1; Suet. Dom. 10, 1). – m. Ang. wohin? navem ad terram, ans L. ziehen, Auct. b. Alex. 10, 6. – m. Ang. wozu? durch Dat.,
    ————
    magnam vim materiae faciendo aggeri, Curt. 8, 10 (38), 30. – 2) übtr.: a) eine Pers. von einem Orte od. aus einem Besitz entfernen, inimicum ex Gallia, Cic.: Hannibalem ex Italia od. ex Italiae possessione, Liv. – b) jmd. zu etw. zwingen, nötigen, alqm ad aequum certamen, Liv.: alqm ad hanc accusationem, Cic.: alqm in iudicium, vor G. zu erscheinen nötigen, Cic.
    C) im weitern u. üblen Sinne, entziehend weg- od. fort- od. abnehmen, entziehen, entwenden, 1) eig.: α) v. Pers.: fetus nido implumes, Verg.: equos equitibus, Caes. – spolia hostium templis porticibusque, Liv.: ex Olympii Iovis templo spolia Gallorum Illyriorumque, Liv.: arma templis, Flor.: arma templo affixa, Quint.: pugionem templo Salutis, Tac.: gladium delubro Martis, Suet.: templis compluribus dona, Suet.: alci fasces (Ggstz. deferre), Hor. – β) v. lebl. Subjj.: magnam sol partem (maris) detrahit aestu, Lucr.: valetudo detraxit vires, Vitr.: aër agitatus a vitiosis corporibus detrahit sucum, Vitr.
    2) übtr.: a) einer Person od. Sache entziehen, nehmen, vorenthalten, Abbruch tun, etw. schmälern, α) einer Pers.: duas legiones uni, Hirt. b. G.: caput (den Anführer), Vell.: alci Armeniam a senatu datam, Tac.: pompae simulacrum, bei dem Aufzug wegzulassen befehlen, Suet.: tres Pompeio triumphos, Prop.: magna duo auxilia (Unterstützung) Roma-
    ————
    nis, Liv.: alci dignitatem, Sall. u. Cic.: alci debitum honorem, Cic.: alci veram laudem, laudes bellicas, Cic.: ut alienum appetat et id, quod alteri detraxerit, assumat, Cic.: cum rerum ortum tribuas naturae, detrahas deo, Lact.: nihil tibi detraxit (hat vorenthalten) senatus, nisi id, quod etc., Cic.: m. folg. Relativsatz, multum detraxit ei (es tat ihm viel Abbruch), quod alienae erat civitatis, Nep. Eum. 1, 2. – β) einer Sache: multis rebus et locis veterem appellationem, Suet.: nihil vulgatae opinioni, Liv.: de suo iure aliquid et commodo, Cic.: multa de suis commodis, Cic.: celeritas (Schnelligkeit des Handelns) detracta de causa est, Cic.: ne quid de summo meo erga te amore detractum esse videatur, als hätte meine unbegrenzte Liebe zu dir Abbruch erlitten, Cic.: quantum detraxit ex studio (soviel er an Eifer nachließ), tantum amisit ex gloria, Cic. – b) durch die Rede entziehen, α) jmdm. etw. absprechen, saepe etiam facete concedas adversario id ipsum, quod ille tibi detrahit, Cic. de or. 2, 286. – β) von jmds. Ansehen usw. od. Taten entziehen, sie schmälern, de honestate et de auctoritate alcis, Cic.: de alcis fama et gloria, Cic.: de rebus gestis, Nep. – γ) jmd. verkleinern, verunglimpfen, verleumden, de alqo, Cic. u. Nep.: de se, Cic.: ne nihil detrahatur, damit doch etwas auszusetzen sei, Cic.: absol., de absentibus detrahendi causā maledice contumelioseque dicere, Cic.: Partiz. detra-
    ————
    hens, verleumdend, verleumderisch, mulieres non detrahentes, Vulg. 1. Tim. 3, 11: Plur. subst., die Verleumder, declinet detrahentium linguas, Paulin. vit. S. Ambros. 55. – Infin. Perf. synk. detraxe, Plaut. trin. 743.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > detraho

  • 10 demolior

    dē-mōlĭor, ītus, 4, v. dep. a., to cast off, remove.
    I.
    In gen. So only once in a trop. sense:

    culpam de me demolibor,

    Plaut. Bac. 3, 1, 16.—Far more freq.,
    II.
    In partic., of buildings, to throw down, pull or tear down, demolish (for syn. cf.: deleo, eluo, diluo, diruo, everto, destruo).
    A.
    Lit.:

    monimenta virum,

    Lucr. 6, 242;

    (Lachm. lamenta): domum,

    Cic. Off. 1, 39:

    parietem,

    id. Top. 4, 22:

    statuas,

    id. Verr. 2, 2, 67:

    signum,

    id. ib. 2, 4, 39:

    columnas,

    id. Q. Fr. 3, 1, 1 fin.: munitiones, Sall. H. Fragm. ap. Non. 95, 22; cf. Nep. Timol. 3, 3:

    deum immortalium templa,

    Liv. 42, 3.—
    b.
    Of inanimate subjects:

    arcus et statuas, aras etiam templaque demolitur et obscurat oblivio,

    Plin. Pan. 55, 9.—
    B.
    Trop., to demolish, destroy:

    aevi prioris Robora,

    Ov. M. 15, 228:

    si quod cuiquam privatim officiet jus, id destruet ac demolietur, quid attinebit? etc.,

    Liv. 34, 3:

    Bacchanalia,

    id. 39, 16:

    faciem,

    to disfigure, Hier. in Matt. 6, 16 (as a transl. of the Gr. aphanizein to prosôpon):

    terram,

    lay waste, Vulg. 4 Reg. 18, 25; id. Jer. 51, 2.— Absol.:

    ubi tinea demolitur,

    id. Matt. 6, 19 sq.
    a.
    Act. form dēmōlĭo, īre, Naev. ap. Diom. p. 395 P. (Com. v. 48 Rib.); Varr. ib. Lex ap. Front. Aquaed. 129; Lact. 4, 11, 6.—
    b.
    Demolior, īri, in pass. signif., Lex ap. Front. l. l.; Curio ap. Prisc. p. 793 P.; Dig. 7, 4, 10; 41, 3, 23; Inscr. Orell. 3015.

    Lewis & Short latin dictionary > demolior

  • 11 signum

    signum, i, n. [perh. Sanscr. sag-, to cling to, adhere; cf. sigilla].
    I.
    In gen., a mark, token, sign, indication (very frequent in all styles and periods; cf.

    insigne): meo patri torulus inerit aureus Sub petaso: id signum Amphitruoni non erit,

    Plaut. Am. prol. 145 sq.:

    ut eam (nutricem) adducam et signa ostendam haec, i. e. crepundia,

    Ter. Eun. 4, 7, 38; 5, 3, 5:

    ut fures earum rerum, quas ceperunt, signa commutant, etc.,

    Cic. Fin. 5, 25, 74; so (with notae) id. de Or. 2, 41, 174; id. Lael. 17, 62; cf.:

    omne probabile aut signum est aut credibile... Signum est, quod sub sensum aliquem cadit et quiddam significat, quod ex ipso profectum videtur, etc.,

    id. Inv. 1, 30, 47 sq.:

    aut pecori signum aut numeros inpressit acervis,

    Verg. G. 1, 263; cf.:

    servitii signum cervice gerens,

    Ov. M. 3, 16:

    jaculo mihi vulnera fecit.—Signa vides: apparet adhuc vetus ecce cicatrix,

    Ov. M. 12, 444:

    metam Constituit signum nautis pater, unde reverti Scirent, etc.,

    Verg. A. 5, 130:

    scutum signi gratia positum,

    Quint. 6, 3, 38:

    signa pedum,

    tracks, prints, Ov. M. 4, 543;

    and simply signa,

    Verg. A. 8, 212 al.:

    oculis mihi signum dedit, Ne se appellarem,

    Plaut. Mil. 2, 1, 45:

    dare,

    Ter. Eun. 4, 7, 11:

    dicere deos gallis signum dedisse cantandi,

    Cic. Div. 2, 26, 57 al.:

    signa esse ad salutem,

    Ter. And. 3, 2, 2:

    animi pudentis signum,

    id. Heaut. 1, 1, 68:

    color pudoris signum,

    id. And. 5, 3, 7:

    signa doloris ostendere,

    Cic. de Or. 2, 45, 190:

    mortis dare,

    Lucr. 6, 1182:

    timoris mittere,

    to exhibit, display, Caes. B. C. 1, 71 et saep.—With obj.-clause:

    magnum hoc quoque signum est, dominam esse extra noxiam,

    Ter. Heaut. 2, 3, 57; Nep. Att. 17, 2.—In predic. gen. with neutr. pron.: hoc est signi;

    ubi primum poterit, se illinc subducet,

    Ter. Eun. 4, 1, 14:

    id erit signi me invitum facere, quod, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 30, 83; Auct. Her. 4, 5, 8; Cato, R. R. 38, 4; 88, 2:

    nil tamen est signi,

    Lucr. 5, 918; cf.:

    quid signi?

    Cic. Cael. 16, 38, 2.— Hence, a surname, epithet (rare):

    huic signum exercitus apposuit,

    Vop. Am. 6; cf. Capitol. Gord. 4.—
    II.
    In partic.
    A.
    In milit. lang.
    1.
    The distinctive sign of a division of an army.
    a.
    A military standard, ensign, banner (including the aquila):

    signifero interfecto, signo amisso,

    Caes. B. G. 2, 25:

    ut neque signiferi viam, nec signa milites cernerent,

    Liv. 33, 7:

    Hasdrubal ut procul signa legionum fulgentia vidit,

    id. 28, 14; 22, 21; Col. 9, 9, 4:

    inter signa militaria,

    Hor. Epod. 9, 15:

    cum unius signi militibus pergit ire,

    Liv. 33, 1:

    signa militaria ex proelio relata,

    Caes. B. C. 3, 99; so,

    militaria,

    id. B. G. 7, 2; Plin. 33, 33, 19, § 58.—

    Hence the expressions: signa sequi,

    to follow the standards, to march in military order, Sall. J. 80, 2; Liv. 24, 48, 11:

    signa subsequi,

    to keep in order of battle, Caes. B. G. 4, 26:

    signa observare,

    Sall. J. 51, 1:

    signa servare,

    Liv. 8, 34, 10; Veg. Mil. 1, 9:

    ab signis discedere,

    to desert the standards, leave the ranks, Caes. B. G. 5, 16; 5, 33 fin.; id. B. C. 1, 44; Liv. 25, 20 al.; cf.:

    ab ordinibus signisque discedere,

    Front. Strat. 1, 5, 3:

    signa relinquere,

    to desert, Sall. C. 9, 4; Liv. 5, 6 al.:

    signa deserere,

    Liv. 8, 34, 9: signa ferre, i. e. to break up the camp, Caes. B. G. 1, 39 fin.; 1, 40; Liv. 2, 49, 3; 10, 5 al.;

    for which: movere signa,

    id. 1, 14, 9; 27, 2, 12; Verg. G. 3, 236; and:

    tollere,

    Vell. 2, 61, 2; Auct. B. Alex. 57, 1;

    but: ferte signa in hostem,

    attack, Liv. 9, 23, 13:

    signa constituere,

    to halt, Caes. B. G. 7, 47; cf.:

    infestis contra hostes signis constiterunt,

    id. ib. 7, 51:

    signa proferre,

    to advance, Liv. 4, 32, 10: signa convertere, to wheel, turn, or face about, Caes. B. G. 1, 25 fin.; 2, 26: Liv. 8, 11; 2, 14; 4, 29; for which, [p. 1698] vertere signa, id. 9, 35:

    signa inferre (in aliquem),

    to advance to the attack, make an assault, Caes. B. G. 1, 25 fin.; 2, 26; 7, 67; id. B. C. 2, 42; Cic. Phil. 5, 8, 23; Sall. J. 56, 5; Liv. 2, 53; 9, 27; 44, 12 al; cf.:

    signa conferre cum aliquo,

    to engage with, engage in close fight, Cic. Att. 7, 5, 5; id. Pis. 21, 49;

    and cf.: collatis signis pugnare, superare aliquem, etc.,

    Plaut. Cas. 2, 5, 44; Liv. 1, 33; 2, 50; Cic. Imp. Pomp. 23, 66; but conferre signa also means simply to bring the standards together (to one place), Caes. B. G. 7, 2; 2, 25; Liv. 37, 21:

    signa in laevum cornu confert,

    concentrates his troops, id. 7, 15, 4:

    signa transferre,

    to desert, Caes. B. C. 1, 24: signa convellere, to take up the standards, which had been fixed in the ground, Liv. 3, 7, 3; 3, 54, 10; 5, 37, 4; so,

    vellere signa,

    id. 3, 50, 11; Verg. G. 4, 108:

    revellere signa,

    Luc. 7, 77; cf.:

    signa figere,

    to encamp, Amm. 27, 10, 9:

    defigere signa,

    Sil. 8, 625:

    sub signis ducere legiones, ire, esse, etc.,

    together, in order, in rank and file, Plaut. Ps. 2, 4, 71 (with ordine); Cic. Att. 16, 8, 2; Liv. 3, 51; Tac. H. 2, 14:

    signa hostium turbare,

    to throw into disorder, Liv. 9, 73:

    ante signa,

    before the army, id. 5, 18; 6, 7; 7, 16:

    post signa,

    id. 2, 49.—
    (β).
    Transf., in gen.:

    infestis prope signis inferuntur Galli in Fonteium,

    Cic. Font. 20, 44 (16, 34).—
    b.
    Esp., the standard or ensign of single cohorts and maniples (opp. aquila, the standard of the entire legion):

    cum fasces, cum tubas, cum signa militaria, cum aquilam illam argenteam... scirem esse praemissam,

    Cic. Cat. 2, 6, 13; Galb. ap. Cic. Fam. 10, 30, 5; Suet. Calig. 14 fin. Oud.; Tac. A. 1, 18; id. H. 2, 29 fin.; Plin. 13, 3, 4, § 23; Luc. 1, 6; 1, 224 al. (cf. aquila, 2.):

    manipulos exercitus minimas manus quae unum sequuntur signum,

    Varr. L. L. 5, § 88 Müll.—
    (β).
    Meton., a cohort, a maniple:

    octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio artius collocat,

    Sall. C. 59, 2; Liv. 8, 9; 25, 23 fin.; 33, 1; 27, 14; 28, 14; Auct. B. Hisp. 18, 3.—
    2.
    A sign, signal; a watchword, password, given by a wind-instrument, by the tessera, or otherwise:

    signum tubā dare,

    Caes. B. G. 2, 20; 7, 81:

    proelii committendi dare,

    id. ib. 2, 21:

    recipiendi dare,

    id. ib. 7, 52:

    receptui dare,

    Liv. 4, 31; 26, 45; 3, 22; cf. Cic. Rep. 1, 2, 3:

    signum dare ut, etc.,

    Liv. 2, 20; 4, 39:

    proelii exposcere,

    Caes. B. G. 7, 19:

    concinere,

    id. B. C. 3, 92 fin.; Liv. 30, 5; cf. Tac. A. 1, 68:

    canere,

    Sall. C. 59, 1; id. J. 99, 1; Liv. 1, 1; 4, 31; 27, 47; Cic. Rep. 1, 3, 3 al. (v. cano).—For the chariot race:

    signum mittendis quadrigis dare,

    Liv. 8, 40, 3: signum mittere, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107: signo Felicitatis dato, the word, watchword, Felicitas, Auct. B. Afr. 83:

    signum petere,

    Suet. Calig. 56; id. Claud. 42; id. Ner. 9; cf.:

    it bello tessera signum,

    Verg. A. 7, 637.— Transf.:

    tu illam (virtutem) jubes signum petere,

    i. e. to be in subjection, Sen. Ben. 4, 2, 2.—
    B.
    A sign or token of any thing to come; a prognostic, symptom (cf.:

    portentum, indicium): ipse et equus ejus repente concidit: nec eam rem habuit religioni, objecto signo, ut peritis videbatur, ne committeret proelium,

    Cic. Div. 1, 35, 77:

    medici signa quaedam habent ex venis et ex spiritu aegroti,

    id. ib. 2, 70, 145; cf. Verg. G. 3, 440; 3, 503; 4, 253; Cels. 2, 3:

    prospera signa dare,

    Ov. H. 18 (19), 152.—
    C.
    An image, as a work of art; a figure, statue, picture, etc. (syn.: effigies, imago, simulacrum);

    inerant (classi) signa expressa, Titani quomodo, etc.,

    Naev. 2, 13: statuas deorum, exempla earum facierum, s gna domi pro supellectile statuere, Cato ap. Prisc. p. 782 P.:

    signum pictum in pariete,

    Plaut. Merc. 2, 2, 44:

    signum in fano,

    id. Rud. 2, 7, 2:

    aëna signa,

    Lucr. 1, 318:

    ante signum Jovis Statoris concidit,

    Cic. Div. 1, 35, 77:

    signum aeneum, marmoreum, eburneum,

    id. Verr. 2, 4, 1, § 1; cf. id. Off. 1, 41, 147; Hor. Ep. 2, 1, 248:

    cratera impressum signis,

    Verg. A. 5, 536; 5, 267; 9, 263:

    (vestis) auro signisque ingentibus apta,

    Lucr. 5, 1428:

    ex ornatis aedibus per aulaea et signa,

    Sall. H. 2, 23, 2 Dietsch:

    pallam signis auroque rigentem,

    Verg. A. 1, 648:

    e Pario formatum marmore signum,

    Ov. M. 3, 419; cf. id. ib. 5, 183;

    12, 398: statuas, signa, picturas commendet,

    Plin. Ep. 1, 20, 5.—
    D.
    An image or device on a seal-ring; a seal, signet: ostendi tabellas Lentulo, et quaesivi, cognosceretne signum. Annuit. Est vero, inquam, notum signum, imago avi tui, etc., Cic. Cat. 3, 5, 10:

    (patera) in cistulā obsignata signo est,

    Plaut. Am. 1, 1, 265; cf. Cic. Verr. 2, 1, 45, § 117:

    tabulae maximae signis hominum nobilium consignantur,

    id. Quint. 6, 25:

    imprimat his signa tabellis,

    Hor. S. 2, 6, 38:

    litterae integris signis praetoribus traduntur,

    Cic. Cat. 3, 3, 6; Sall. C. 47, 3:

    signo laeso non insanire lagenae,

    Hor. Ep. 2, 2, 134:

    volumen sub signo habere,

    to have under seal, Cic. Att. 9, 10, 4; cf.:

    sub signo claustrisque rei publicae positum vectigal,

    id. Agr. 1, 7, 21:

    nec pacta conventaque inpressis signis custodirentur,

    Sen. Ben. 3, 15, 1:

    cum sol duodena peregit signa,

    Ov. M. 13, 618.—
    E.
    A sign in the heavens, a constellation (cf. sidus):

    caeli subter labentia signa,

    Lucr. 1, 2:

    loca caelio Omnia, dispositis signis ornata,

    id. 5, 695:

    signorum ortus et obitus,

    Cic. Inv. 1, 34, 59:

    signis omnibus ad idem principium stellisque revocatis,

    id. Rep. 6, 22, 24:

    in signo leonis,

    id. Div. 1, 53, 121:

    signorum obitus speculari et ortus,

    Verg. G. 1, 257; id. A. 7, 138:

    signum pluviale Capellae,

    Ov. F. 5, 113:

    ponemusque suos ad vaga signa dies,

    id. ib. 1, 310:

    nox caelo diffundere signa parabat,

    Hor. S. 1, 5, 10; cf. id. C. 2, 8, 11.—
    F.
    Miraculous works (eccl. Lat.), Vulg. Dan. 3, 99; id. Matt. 24, 24; id. Joan. 2, 11 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > signum

  • 12 aerifice

    aerificē [ aes + facio ]
    (тк. об изделиях из меди) искусно ( statuas ducere Vr)

    Латинско-русский словарь > aerifice

  • 13 attolero

    at-tolero, —, —, āre
    носить на себе, поддерживать ( statuas Ap)

    Латинско-русский словарь > attolero

  • 14 cohonesto

    co-honesto, āvī, ātum, āre
    1) воздавать (вместе с другими) почести ( convenire ad exsequias cohonestandas C); оказывать почтение, чтить, почитать ( aliquem C); восхвалять ( victoriam L); прославлять ( statuas C)

    Латинско-русский словарь > cohonesto

  • 15 conflo

    cōn-flo, āvī, ātum, āre
    1) раздувать (ignem Pl, PM; incendium L, Fl)
    2) возбуждать, разжигать (bellum C, Nep; tumultum C; discordiam Fl; invidiam alicui C); поднимать ( seditio jure conflata C); организовать ( conjurationem Su)
    3) собирать, накапливать (testes conflati pecunia Q); набирать, сколачивать (на скорую руку) (magnum exercitum C)
    4) делать, совершать, тж. нагонять, причинять ( mortiferam cladem hominum generi Lcr)
    injuria novo scelere conflata C — задуманное насилие, неслыханное по своей преступности
    c. alicui negotium C — причинить кому-л. хлопоты
    c. mendacium C — выдумать ложь, налгать
    5) устроить, подстроить ( accusationem judiciumque C)
    6) сплавлять (aes et argentum Dig); плавить, переплавлять (argenteas statuas Su; simulacra ex argento et auro fabricata Su); ( о металле) лить ( lateres argentei conflati Vr); чеканить
    aut flare aut c. pecuniam погов. Cнаживать деньги всеми способами
    7) pass. conflari сливаться, соединяться ( una ex duabus naturis conflata C)
    consensus paene conflatus C — чуть ли не совершенное единение (полное, можно сказать, согласие)
    8) мед. вздувать, пучить ( intestina conflata CA)

    Латинско-русский словарь > conflo

  • 16 dejicio

    dē-jicio, jēcī, jectum, ere [ jacio ]
    1) сбрасывать, сваливать, низвергать (aliquem de ponte in Tiberim C; de saxo L и saxo T; d. aliquem equo V); валить, опрокидывать ( arbores vi ventorum dejectae Dig); разрушать, рушить (d. statuas C; muros L; monumenta templaque H); обрушить ( elatam securim in caput alicujus L)
    5) срубать ( arbores L); отрубать, сносить (d. caput ictu ensis V)
    6) бросать (sortem L, Cs, V); отбрасывать, удалять ( quantum măli de humana condicione C)
    7) очищать (alvum Cato, CC)
    8) отнести, прибить ( navem ad inferiorem partem insulae Cs)
    9) опровергать ( omnia negotia Sen); отвергать, отклонять (senatūs consulta Spart)
    10) опускать, потупить (vultum V, Sen; oculos Q etc.)
    11) уложить, убить (paucis dejectis Cs; d. feras QC)
    13)
    а) свергнуть ( jugum servīle a cervicibus C); согнать, прогнать, отбросить (d. hostes muro Cs)
    б) выбить (praesidium loco munīto H; exercitum ex cartellis L); вытеснить (d. aliquem de agro communi C; de possessione fundi Dig)
    d. de gradu (statu) C — привести в замешательство, выбить из колеи
    14) отвергнуть домогательства, лишить надежды (на что-л.) (d. aliquem aedilitate, praetura C; honore L или de honore C)
    d. aliquem L, C — отклонить чью-л. кандидатуру
    15) отвращать, удалять (d. multum mali de humana condicione C); отводить (d. oculos ab или de aliquo)
    oculos nusquam d. de aliquā re C — не сводить глаз с чего-л.
    si tantulum oculos dejecerimus C — если мы немного отведём взоры, т. е. стоит нам хоть на минуту утратить бдительность
    16) отклонить, отговорить, разубедить (d. aliquem de sententia C)

    Латинско-русский словарь > dejicio

  • 17 depono

    dē-pōno, posuī (posīvī Pl, Ctl), positum, ere
    1)
    а) класть, положить ( caput terrae O)
    d. aliquem vino шутл. Plмертвецки напоить кого-л
    б) складывать, откладывать ( onus C)
    corpora sub ramis d. Vулечься в тени ветвей
    d. arma Csсложить оружие (т. е. признать себя побеждённым), но тж. L, V etc. снимать с себя (откладывать в сторону) оружие
    d. animam Nep — испустить дух, умереть
    в) снимать (persōnam C, Ap; cadaver de cruce Vlg)
    3) слагать с себя (imperium Cs, Su; magistratum Cs; tutelam L); отказываться, оставлять (simultates C; consilium adeundae Syriae Cs; spem H); отбрасывать прочь ( omnes molestias et sollicitudines C); отклонять (provinciam C; triumphum L)
    4) (тж. d. in terram Just) высаживать на берег ( legiones bAfr)
    5) снимать, срезывать, состригать (crinem T; ungues et capillos Pt)
    6) сворачивать, убирать ( vela Sil)
    7) сеять, бросать ( semina sulco Col)
    8) сажать (malleolum in terram Col; plantam in hortis O)
    10) задерживать, затаивать ( spiritum Q)
    11) производить на свет, рожать (onus naturae Ph; fetum Ph; Latoniam prope Deliam olivam Ctl)
    13) (тж. d. memoriam alicujus rei и d. ex memoriā aliquid C) предавать забвению
    14) отдавать на хранение ( pecuniam apud aliqaem C); укрывать, прятать (liberes, uxores suaque omnia in silvis Cs); юр. депонировать (est depositum quod custodiendum reddendumque traditur Dig); вверять
    d. rimosā in aure aliquid H — доверить что-л. дырявому уху, т. е. болтливому человеку
    15) склонять, преклонять ( colla GT)
    16) опрокидывать, сносить, разрушать (statuas alicujus Spart; aedes usque ad aream deposita Dig)
    17) погружать, топить ( aliquem medio ponto VF)
    18) смещать с поста, увольнять ( aliquem Eccl)
    см. тж. depositus

    Латинско-русский словарь > depono

  • 18 detraho

    dē-traho, trāxī, tractum, ere
    1) стаскивать, снимать (aliquem equo L, de curru C; stramenta e mulis Cs; anulum de digito Ter, C и e manu VM; vestem corpori QC; armillas lacertis Pt; figuram ab ore Prp)
    2) валить, низвергать, разрушать (statuas Just; muros T)
    4) сцарапывать, стирать ( nomen ex scuto bAl)
    5) сдирать (pellem H, Ph; coria occisis Mela)
    detractis pinnis Ap — вырвав перья, т. е. «подрезав крылья»
    7) состригать, снимать (pecori lanas Q; capillos CA)
    8) мед. выпускать, удалять (sanguinem venis Lcr; materiam per alvum Scr)
    9) отнимать (scutum militi Cs; feros habitus homini O); лишать (alicui dignitatem d. Sl, C)
    10) вынимать (lapidem ex opere PJ; fetus nido V)
    11) выпускать, пропускать (litteras, syllabas Q)
    12) выделять, уводить ( ex acie singulas cohortes Cs)
    13) уносить, похищать (spolia hostium templis L; gladium delubro Martis Su)
    14) сбавлять, скинуть (aliquid de totā summā C; d. pondus Nep)
    d. de famā alicujus C — порочить чью-л. славу
    d. alicui fidem Q — лишить доверия кого-л. (не верить кому-л.)
    15) уменьшать, низводить, умалять, принижать ( majestatem regum ad medium L)
    d. de aliquo C, Nep — унижать кого-л.
    16) вредить, наносить ущерб
    multum detraxit ei, quod alienae erat civitatis Nep — ему (Эвмену) сильно вредило то, что он был иноземцем
    17)
    а) отвлекать, удалять (d. aliquem Galliā C; Hannibalem ex Italiā L)
    б) изгнать, вытеснить ( inimicum ex Galliā C)
    18) вынуждать (aliquem ad certamen C)
    d. aliquem ad accusationem C — заставить кого-л. выступить обвинителем
    d. aliquem in judicium C — привлечь кого-л. к судебной ответственности
    19) освобождать, избавлять (d. alicui laborem, calamitatem C)
    animis alicujus d. errorem O — вывести кого-л. из состояния неуверенности
    detractā opinione alicujus rei C — если не верить чему-л.
    20) чернить, клеветать ( de absentibus detrahendi causa dicere C)

    Латинско-русский словарь > detraho

  • 19 disjicio

    dis-jicio, jēcī, jectum, ere [ jacio ]
    2) разгонять, рассеивать (nubila O; naves L; phalangem hostium Cs)
    3) разрубать, разрезать, раскалывать (aliquid securi V; inachaerā Pl)
    4) уничтожать, разрушать (arcem a fundamentis Nep; statuas Su; vestris disjecta lacertis Ilios O); нарушить, расстроить, сорвать (compositam pacem V; consilia L)
    d. exspectationem Suобмануть ожидание

    Латинско-русский словарь > disjicio

  • 20 fabrico

    āvī, ātum, āre [ faber I \]
    а) изготовлять, производить (arma H etc.); строить ( naves Su); ваять ( statuas Just); ковать ( tela O); сооружать, воздвигать ( moenia V); приготовлять ( prandium Ap); создавать, образовывать ( verba Q); формировать ( animum Sen)
    б) придумывать ( moras Sil); вызывать ( risum Ap); причинять (suis liberis manibus mortem sibi f. Ap)

    Латинско-русский словарь > fabrico

См. также в других словарях:

  • Statuas — (ad S.), 1) Ortschaft in Pannonien; beim j. Bures od. bei Göny; 2) Ortschaft in Etrurien, nördlich vom j. Montepulciano …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Ad Statuas — ist der Name mehrerer antiker Orte. Kastell Várdomb (Ad Statuas) am niederpannonischen Donaulimes. Kastell Ács Vaspuszta (Ad Statuas) am oberpannonischen Donaulimes. San Cesareo, (Ad Statuas/Statio ad Statuas), eine heute in der Provinz Rom… …   Deutsch Wikipedia

  • AD STATUAS Colossas — urbs Hungariae ad Danubium. Lib. Notit. Lazio Colocza. Item locus inter Aretium et Clusium Tusciae urbes. Antonin. Et in Hispaniâ circa Sucronem. Vide Colocia …   Hofmann J. Lexicon universale

  • statua — {{hw}}{{statua}}{{/hw}}s. f. 1 Opera di scultura a tutto tondo, rappresentante una persona, un animale o una cosa personificata: una statua di marmo | Figura scolpita: la statua di un condottiero | Statua equestre, raffigurante una persona a… …   Enciclopedia di italiano

  • Kastell Ács-Vaspuszta —  Karte mit allen Koordinaten: OSM, Google oder …   Deutsch Wikipedia

  • STATUA — I. STATUA in Ecclesia Romana vocatur imago Haeretici absentis fugitivi, de quo supra diximus. Postquam enim contra talem sententia lata est, ne frustra penitus, id factum videatur, coram omni populo publicari solet, et imago absentis seu Statua… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Kastell Várdomb —  Karte mit allen Koordinaten: OSM, Google oder …   Deutsch Wikipedia

  • Kastell Szekszárd — Koordinaten fehlen! Hilf mit.hf Kastell Szekszárd Alternativname Alisca ? Limes Pannonischer Limes Abschnitt 7 Datierung (Belegung) unbeka …   Deutsch Wikipedia

  • Liste der Wegepunkte der Via Militaris — Die nördlichen Balkanhalbinsel mit der Via Militaris im späten Mittelalter (6. Jahrhundert) Diese Liste gibt die Wegpunkte: Städte, Siedlungenen, Wegstationen, Kreuzungen, Flüsse oder Flussüberquerungen an, die entlang der Via Militaris… …   Deutsch Wikipedia

  • IMAGINES — I. IMAGINES in Gentilium religione multi usûs, qui tamen non apud omnes eorum semper viguit. Nam fuêre, qui urcumque Numina colentes varia, aut Solem saltem sub variis nominibus, neque atas, neque statuas Imag insque ullas eorum hab uêre, nec… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • MUMMIUS (L.) — L. MUMMIUS homo novus, et ad Consulatum an. 608. Urb. Cond. evectus contra Achaeos, iam a Q. Metello ad Thermopylas victos missus est. Cum quibus, duce Diaeô, motus eius et belliauctore ad Isthmon conflixit, vicitque. Mox omni Achaiâ in… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»